Aziz Sancar’ın “beyin kanseri” çalışması 2 yıl da insanlarda denenecek

Nobel ödüllü Türk bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, “EdU” adlı molekül üzerine yaptıkları keÅŸfin, özellikle beyin kanseri için potansiyel bir tedavi oluÅŸturabilmesine iliÅŸkin fare deneylerinin baÅŸarılı sonuçlar verdiÄŸini bildirdi.

Sancar, “heyecan verici keÅŸif” olarak tanımladığı çalışmasına iliÅŸkin ilk açıklamayı, 17 Åžubat 2022’de yaptı. Aradan geçen sürede laboratuvarında geniÅŸ kapsamlı çalışmalar yapan ve fareler üzerindeki deneylerini sürdüren Sancar, geldiÄŸi bilimsel aÅŸamaya iliÅŸkin AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Nobel Ödülü verilen “hücrelerin hasarlı DNA’yı tamir ederek genetik bilgiyi nasıl koruduklarını moleküler düzeyde haritalayan” konu üzerine 10 yıl çalıştığını dile getiren Sancar, bu bilgi birikimiyle farklı alanlarda da araÅŸtırmalarını sürdürdüğünü anlattı.

Moleküler biyolojide en fazla kullanılan kimyasal maddelerden birinin EdU molekülü olduÄŸunu aktaran Sancar, hücre kültürüne konulan EdU’nun hem normal hücreleri hem de kanser hücrelerini öldürdüğünün birkaç yıl önce bilim insanlarınca bulunduÄŸunu ancak çalışmaların ilerletilemediÄŸini dile getirdi.

Beyin tümörlerinin, ölüm nedenleri arasında 10’uncu sırada yer aldığını belirten Sancar, “kan-beyin” bariyerini geçemeyen mevcut kanser ilaçlarının bu kanser türüne etki etmede yetersiz kaldığını söyledi.

“Kan-beyin bariyerini geçiyor”

Kanserli hastaların büyük çoÄŸunluÄŸunda kullanılan “Cisplatin” adlı ilacın bu bariyerden geçemediÄŸini ifade eden Sancar, EdU molekülünün ise sorun olmadan beyne girebildiÄŸini belirterek, “KeÅŸfimizde, ortaya koyduÄŸumuz bileÅŸen, beyne kolaylıkla giriyor ve kanser hücresini öldürüyor.” dedi.

Laboratuvar deneylerinin ardından fare deneylerine başladıkları bilgisini veren Sancar, bu süreci şöyle anlattı:

“Ãœniversitelerdeki sinirbilim bölümleriyle görüşerek insan beyin tümör parçasını alıp fare beyni dilimleri üzerine koyarak gerçekliÄŸe benzeyen hücre boyu oluÅŸturuldu. Fare beynine insan tümör hücreleri enjekte edildi ve EdU’nun beyin tümörlerine etkisine baktık. Farelerde, ilk etapta mevcut ilaç daha iyi etki gösterirken, 30-40 gün sonra EdU molekülünün daha iyi etki ettiÄŸini, bunun yüzde 25’lere ulaÅŸtığını gördük. Mevcut ilaçlarla kombine edildiÄŸinde ise sonuçlar daha iyi geldi.”

Toksisitesi ve hızlı bölünen hücrelere yönelik seçiciliÄŸi göz önüne alındığında, EdU’nun kanser tedavisinde kullanma olasılığının ortaya çıktığını bildiren Sancar, ÅŸunları kaydetti:

“EdU’nun özellikleri, onu etkili bir beyin kanseri ilacının temeli haline getirebilir. EdU, hızlı bölünen kanserli beyin hücrelerini öldürebilirken, bölünmeyen saÄŸlıklı beyin hücrelerini koruyabilir. Beyin kanserinde EdU, hayvanlarda çalışıyor, insanlarda kullanılabilmesi için iki yıl boyunca klinik deneylerde yan etkilerini araÅŸtırmamız gerekiyor. Bu süre boyunca EdU molekülünün insanlardaki yan etkisine odaklanmamız gerekecek. DNA onarımıyla ilgili bu yeni metodu, Türkiye’ye de aktarmak için de çabalıyorum.”

Kaynak: AA