BM Genel Kurulu, veto yetkisini kullanan ülkelerden ‘hesap soracak’ kararı kabul etti

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, BM Güvenlik Konseyinde veto gücüne sahip 5 ülkeden birinin bu hakkı kullanması halinde açıklama yapmasını talep eden kararı kabul etti.

Türkiye’nin de sunucularından olduÄŸu 80’den fazla ülke, küresel barışın garantörleri olması beklenirken veto haklarıyla çoÄŸu zaman BM Güvenlik Konseyini iÅŸlevsiz hale getiren daimi 5 üye ABD, Çin, Rusya, Ä°ngiltere ve Fransa’ya veto kullanımda ”hesap soracak” kararı 193 üyeli BM Genel Kuruluna getirdi.

BM Güvenlik Konseyinde veto gücüne sahip 5 ülkeden birinin bu hakkı kullanması halinde açıklama yapmasını talep eden karar, BM Genel Kurulunda kabul edildi.

Karara göre BM Genel Kurulu, BM Güvenlik Konseyinin daimi üyelerinden biri herhangi bir kararı veto ettiğinde 10 gün içinde toplanarak, veto edilen konuyu görüşebilecek ve veto hakkını kullanan ülkeden kendisini savunmasını isteyecek.

BM Güvenlik Konseyinin daimi üyelerinin veto etme hakkını azaltmaya yönelik uzun süredir tartışılan bu konu, Rusya’nın Ukrayna’ya baÅŸlattığı savaşın ardından yeniden gündeme geldi.

15 üyeli BM Güvenlik Konseyi, küresel barışın garantörü olması beklenen 5 daimi üyesinin zaman zaman kendi çıkarları doğrultusunda veto hakkını kullanması üzerine son yıllarda tıkanıp işlevini yerine getiremez hale geldi.

Veto yetkisi olan ABD ve Ä°ngiltere’den tasarıya destek

BM Genel Kuruluna getirilen tasarıya BM Güvenlik Konseyinde veto gücüne sahip ABD ve Ä°ngiltere de destek verdi ve kararın sunucuları arasında yer aldı. BM Güvenlik Konseyinde veto hakkını en fazla Rusya kullandı. Ä°lk veto 1946’da Sovyetler BirliÄŸi tarafından kullanıldı ve Rusya ÅŸimdiye kadar BM Güvenlik Konseyinde 120 kararı veto etti.

Rusya’nın vetoları 2011’de Suriye iç savaşıyla artmaya baÅŸladı ve Çin de Rusya’nın yanında yer alarak Suriye’de kimyasal silah kullanımı dahil birçok tasarıyı veto etti. Rusya’dan sonra BM Güvenlik Konseyinde veto hakkını en fazla kullanan ülke ABD oldu.

ABD ise ÅŸimdiye kadar çoÄŸu Ä°srail hakkında 82 kararı veto etti. Ä°ngiltere ve Fransa ise 1989’dan beri veto hakkını kullanmadı.

SinirlioÄŸlu: “Güvenlik Konseyi’nin sık sık tıkanmasının nedeni veto hakkı”

Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi Feridun SinirlioÄŸlu, BM Genel Kurulunda yaptığı açıklamada, kurulun örgütte evrensel temsile sahip çok taraflılığının somut örneÄŸi ve ruhu olduÄŸunu söyledi. SinirlioÄŸlu, BM üyesi ülkelerin, uluslararası barış ve güvenliÄŸin korunması sorumluluÄŸunu Güvenlik Konseyine verdiÄŸini hatırlattı. Ancak konseyin maalesef çoÄŸu zaman bu sorumluluÄŸu yerine getirmekte baÅŸarısız olduÄŸuna dikkati çeken SinirlioÄŸlu, ”Güvenlik Konseyi, krizlere zamanında ve yeteri kadar müdahale edemedi. Uluslararası barış ve güvenliÄŸi koruyamadı. Hepimizin bildiÄŸi gibi Güvenlik Konseyi’nin sık sık tıkanmasının nedeni veto hakkı. Daimi üyelerin kendi çıkarları için veto kullandığını görmek alışılmadık bir durum deÄŸil.” dedi.

SinirlioÄŸlu, veto kullanımının çoÄŸu zaman insani krizlere yol açabilecek ve krizleri derinleÅŸtirerek tüm insanlığın güvenliÄŸini riske atacak sonuçları olduÄŸunu ifade ederek ”Bugün Genel Kurul, tarihi bir kararı kabul etti. Genel Kurul’un bugün itibarıyla uluslararası barış ve güvenliÄŸe dair konuları ele alacak bir aracı daha var.” diye konuÅŸtu.

Türkiye’nin bu kararın alınmasında en başından beri yer almasından gurur duyduÄŸunu söyleyen SinirlioÄŸlu, ”Bu karar, Güvenlik Konseyini daha fazla hesap verebilen ve verimli kılacak önemli bir adım.” ifadesini kullandı.

Kaynak: AA