CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan: Ä°srail’e büyükelçi atanması konusunda gerekli adımları en kısa sürede atacağız

Cumhurbaşkanı Erdoğan: İsrail'e büyükelçi atanması konusunda gerekli adımları en kısa sürede atacağız

Cumhurbaşkanı Erdoğan: İsrail'e büyükelçi atanması konusunda gerekli adımları en kısa sürede atacağız

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail Başbakanı Lapid ile görüşmesinde, yeni büyükelçinin atanması konusunda gerekli adımları en kısa sürede atacaklarını söyledi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail Başbakanı Yair Lapid ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığından yapılan açıklamaya göre, görüşmede, Türkiye-İsrail ilişkileri ve bölgesel konular değerlendirildi.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, Türkiye-Ä°srail iliÅŸkilerinin, Ä°srail CumhurbaÅŸkanı Isaac Herzog ve Ä°srail BaÅŸbakanı Yair Lapid’in Türkiye ziyaretlerindeki temaslarında mutabık kalınan çerçevede ilerlemesinden memnuniyet duyduÄŸunu ifade etti.

Bugün açıklanan karşılıklı büyükelçi atama kararına değinen Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni büyükelçinin atanması konusunda gerekli adımları en kısa sürede atacaklarını söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye ile İsrail arasında iş birliği ve diyaloğun sürdürülebilir bir zeminde ve karşılıklı hassasiyetlere saygı temelinde geliştirilmesini desteklediğini dile getirdi.

Türkiye-İsrail ilişkilerinin seyrinde yeni dönem

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İsrailli mevkidaşı Isaac Herzog arasında son dönemde gelişen diyalog, ikili ilişkilerin yeniden en üst düzey diplomatik ilişkilere kavuşturulması kararını getirdi.Türkiye-İsrail ilişkilerinin seyrinde yeni dönem

AA muhabiri, Türkiye ve Ä°srail’in iliÅŸkilerin normalleÅŸtirilmesi çerçevesinde karşılıklı büyükelçilerin atanmasını kararlaÅŸtırması vesilesiyle ikili iliÅŸkilerin seyrini derledi.

Türkiye, 14 Mayıs 1948’de ilan edilen Ä°srail devletini 28 Mart 1949’da tanıdı. Tel Aviv yönetimini tanıyan ilk ülkelerden biri olarak Türkiye, münasebetlerini karşılıklı çıkar, insan hakları ve ülkelerin egemenlik haklarına saygı temelinde ÅŸekillendirdi.

Ä°liÅŸkilerdeki iniÅŸ-çıkışlar büyük ölçüde Ä°srail’in Filistin’e yönelik eylemlerinden kaynaklandı. Türkiye’nin Ä°srail nezdindeki diplomatik faaliyetleri 7 Ocak 1950’de elçilik olarak açılan Tel Aviv temsilciliÄŸine ilk misyon ÅŸefinin atanmasıyla baÅŸladı.

Türkiye, Irak, Ä°ran, Pakistan ve Ä°ngiltere arasında 1955’te kurulan BaÄŸdat Paktı’nın, Ä°srail tarafında endiÅŸeyle karşılanması, Tel Aviv-Ankara hattına olumsuz yansıdı.

Mısır’ın SüveyÅŸ Kanalı’nı millileÅŸtirmesi üzerine SüveyÅŸ Kanalı’nda hisseleri bulunan Ä°ngiltere ve Fransa ile gizli görüşmeler yürüten Ä°srail’in, 29 Ekim 1956’da Mısır topraklarına asker çıkarmasını Türkiye protesto etti.

İki ülke arasındaki ilişkiler, 26 Kasım 1956’da maslahatgüzarlık seviyesine indirilirken durumun eski haline dönmesi için aradan 7 yıl geçti.

1967 savaşı arayı açtı

Ä°srail’in 1967’de Mısır’a ani saldırısıyla baÅŸlayan ve DoÄŸu Kudüs’ü, Batı Åžeria’yı, Sina Yarımadası’nı ve Suriye’deki Golan Tepeleri’ni iÅŸgal ettiÄŸi Altı Gün SavaÅŸları’nda Ankara, Arap ülkelerinden yana tutum aldı.

Türkiye, Ä°srail’in Golan ve Kudüs dahil iÅŸgal ettiÄŸi yerlerden çekilmesini istedi. 1970’lerde ikili iliÅŸkilere soÄŸukluk hakim oldu.

Mescid-i Aksa’nın 1969’da kundaklanmasının ardından 1975’te BM Genel Kurulunda “Siyonizmin bir tür ırkçılık olduÄŸu” yönündeki karar tasarısına Ankara’nın destek vermesine ve Filistin KurtuluÅŸ Örgütünü tanımasına, Ä°srail tepki gösterdi.

Ä°kili iliÅŸkiler, 1 Ocak 1980 itibarıyla büyükelçilik seviyesine yükseltildi. 30 Temmuz 1980’de Ä°srail’in DoÄŸu Kudüs’ü ilhak ve Kudüs’ü ebedi baÅŸkent ilan etmesi üzerine Türkiye, Kudüs KonsolosluÄŸunu kapatarak Tel Aviv’deki temsil seviyesini en alt düzeye indirdi.

1986’da maslahatgüzar düzeyine çıkarılan iliÅŸkiler, bir yıl sonra baÅŸlayan Filistin Ä°ntifadası ve ardından Türkiye’nin 15 Kasım 1988’de bağımsızlığını ilan eden Filistin devletini tanıması ile durgunluk dönemine girdi.

Diplomatik temsilin büyükelçilik seviyesine kavuşması ise 6 yıl sonra mümkün oldu.

Ä°kili iliÅŸkiler 90’larda ivme yakaladı

Türkiye’nin, Ä°srail’in BM’de temsilini yasaklayan 1989 tarihli karar tasarısına ret oyu vermesi iliÅŸkilerde yumuÅŸama sürecini baÅŸlattı.

Bu arada, Madrid Konferansı ile baÅŸlayan Orta DoÄŸu barış süreciyle, Arap-Ä°srail gerilimindeki tansiyon azalma eÄŸilimine girdi. 1991’de Filistin ve Ä°srail, Ankara’daki temsilciliklerini büyükelçilik düzeyine yükseltti. Bu adımı, Türkiye’nin Kudüs’teki baÅŸkonsolosluk faaliyetlerinin baÅŸlaması izledi.

Taraflar 1994’te güvenlik, 1996’da askeri alanda eÄŸitim ve iÅŸ birliÄŸi anlaÅŸması imzaladı. Savunma sanayinde iÅŸ birliÄŸi ve serbest ticaret anlaÅŸmalarının ardından Türkiye, Ä°srail ve ABD donanmaları 1998’de Akdeniz’de ortak tatbikat düzenledi.

Åžaron’un barış karşıtı tutumu

1990’larda Orta DoÄŸu barış süreciyle gelen havanın da etkisiyle geliÅŸen Türkiye-Ä°srail münasebetleri, dönemin BaÅŸbakanı Ariel Åžaron’un barış karşıtı radikalizmi nedeniyle bozuldu.

Mescid-i Aksa’ya 2000 yılında provokatif bir ziyaret yapan Åžaron, Ä°kinci Ä°ntifada’nın baÅŸlamasına neden oldu. Åžaron’un Filistinlilere karşı oldukça sert bir politika izlemesi Türkiye ile iliÅŸkilerini de bozdu.

BeÅŸ yıl sonra iliÅŸkilerin iyileÅŸtirilmesine yönelik adımlar atıldı. Dönemin DışiÅŸleri Bakanı Abdullah Gül ve BaÅŸbakan Recep Tayyip ErdoÄŸan 4 ay arayla Ä°srail ve Filistin’i ziyaret etti.

Ä°srail’in 12 Temmuz 2006’da Lübnan’a ve 27 Aralık 2008’de Gazze Åžeridi’ne saldırması, Türkiye’den büyük tepki aldı.

2009 yılı başında Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’ndaki bir oturumda eski İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres’in Gazze saldırılarını meşrulaştıran sözleri ve diplomatik sınırları ihlal eden davranışı karşısında dönemin Başbakanı Erdoğan tepkisini gösterdi.

ErdoÄŸan’ın uluslararası kamuoyunda “one minute” çıkışı olarak hatırlanan tepkisi, Arap kamuoyu baÅŸta olmak üzere tüm dünyada yankı uyandırdı.

ErdoÄŸan’ın Peres’e “Sesinin benden çok yüksek çıkması bir suçluluk psikolojisinin gereÄŸidir. Öldürmeye gelince siz öldürmeyi çok iyi bilirsiniz. Plajlardaki çocukları nasıl öldürdüğünüzü, nasıl vurduÄŸunuzu çok iyi biliyorum.” sözleriyle verdiÄŸi karşılık ve “Davos benim için bitmiÅŸtir.” diyerek oturumu terk etmesi uzun süre gündemde kaldı.

2009 sonbaharı ve 2010 baÅŸlarında Ä°srail’in Türkiye’de yayınlanan bazı dizilerde kendisine düşmanlık yapıldığı gerekçesiyle DışiÅŸleri Bakanlığına çaÄŸrılan Türk Büyükelçisi’ni alçak koltukta oturtma nezaketsizliÄŸinden ötürü iki ülke arasındaki tansiyon yeniden yükseldi.

Kırılma noktası: Ä°srail’in Mavi Marmara saldırı

31 Mayıs 2010’da gerçekleÅŸen Mavi Marmara katliamı iliÅŸkilerdeki en büyük kırılma noktalarından oldu.

Ä°srail, Gazze’ye yönelik ablukayı delmek üzere insani yardım götüren konvoya uluslararası sularda müdahale etti. Gemide 9 Türk vatandaşı katledildi. Ağır yaralanan 1 vatandaÅŸ da daha sonra hayatını kaybetti.

Türkiye, olayın ardından Tel Aviv Büyükelçisi’ni geri çekerken Ä°srail’den derhal özür dilemesini, kurbanların ailelerine tazminat ödemesini ve Gazze’deki ablukayı kaldırmasını istedi.

Ä°srail’in adım atmaması üzerine Türkiye iliÅŸkileri asgari seviyeye indirdi. Diplomatik temsili maslahatgüzar seviyesine düşürdü ve tüm askeri anlaÅŸmaları askıya aldı.

Mavi Marmara’nın ardından normalleÅŸme süreci

Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu, 22 Mart 2013’te CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ı telefonla aradı. Mavi Marmara katliamındaki can kayıpları ve yaralanmalardan ötürü Ä°srail adına Türk halkından özür diledi. ErdoÄŸan özrü Türk halkı adına kabul etti.

Ä°ki ülke arasında “Tazminata Ä°liÅŸkin Usul AnlaÅŸmasının Onaylanmasının Uygun BulunduÄŸuna Dair Kanun Tasarısı”, 20 AÄŸustos 2016’da TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.

Ä°srail, üzerinde mutabık kalınan Mavi Marmara olayında yakınlarını kaybeden ailelere ödenecek 20 milyon dolarlık tazminatı Eylül 2016’da Türkiye’ye gönderdi.

Ä°ki ülkenin mutabık kaldığı bir baÅŸka baÅŸlık olarak Gazze’ye yönelik yaptırımların hafifletilmesi ve insani koÅŸulların iyileÅŸtirilmesi kapsamında, Türkiye’nin gönderdiÄŸi insani yardımlar Gazze’ye ulaÅŸtırıldı.

Trump’ın Kudüs kararı ve Gazze saldırıları

Eski ABD BaÅŸkanı Donald Trump’ın 6 Aralık 2017’de Kudüs’ü “Ä°srail’in baÅŸkenti” olarak tanıması ve ülkesinin Tel Aviv’deki büyükelçiliÄŸini 14 Mayıs 2018’de resmen Kudüs’e taşıması bölgede infiale yol açtı.

Abluka altındaki Gazze sınırında, ABD’nin büyükelçiliÄŸini Kudüs’e taşıması ve Ä°srail’in kuruluÅŸ yıl dönümü olan Nekbe’nin (Büyük Felaket) 70. yılını protesto etmek için gösteriler düzenlendi.

Gösterilere müdahale eden Ä°srail askerlerinin saldırılarında 60’tan fazla Filistinli hayatını kaybetti, 3 binden fazlası yaralandı.

Ankara, Gazze sınırındaki olaylar nedeniyle Ä°srail’in tutumunu protesto ederek Ä°srail’in Ankara Büyükelçisi Eitan Naeh’i DışiÅŸleri Bakanlığına çağırdı ve bir süre ülkesine dönmesini istedi.

Kısa süre sonra tarafların talebi üzerine Türkiye Filistin nezdindeki Kudüs BaÅŸkonsolosu Büyükelçi Gürcan TürkoÄŸlu’nu, Ä°srail de Ä°stanbul BaÅŸkonsolosu Yosef Levi Sfari’yi çekti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Herzog arasında normalleşme adımları

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ile 7 Temmuz 2021’de göreve gelen yeni Ä°srail CumhurbaÅŸkanı Isaac Herzog arasında geliÅŸen diyalog, Türkiye ile Ä°srail arasında yeniden normalleÅŸme adımlarının atılmasını saÄŸladı.

ErdoÄŸan, 12 Temmuz 2021’de mevkidaşı Herzog ile telefon görüşmesi yaparak göreve baÅŸlaması dolayısıyla tebrik etti.

Türkiye-Ä°srail iliÅŸkilerinin, Orta DoÄŸu’nun güvenliÄŸi ve istikrarı bakımından büyük önem taşıdığını vurgulayan ErdoÄŸan, iki ülke arasında enerji, turizm ve teknoloji baÅŸta olmak üzere muhtelif alanlarda yüksek bir iÅŸ birliÄŸi potansiyeli olduÄŸunu ifade etti.

Herzog da 24 Temmuz 2021’de Türkiye’nin Tel Aviv BüyükelçiliÄŸinin bir etkinliÄŸinde video konferans yöntemiyle yaptığı konuÅŸmada ÅŸunları söyledi:

“Geçen günlerde Türkiye CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan ve bölgedeki diÄŸer liderler ile görüştüm. Eminim ki bir masa etrafında kahve eÅŸliÄŸinde toplandığımızda, bütün bölgemizi kültürel ve diÄŸer konularda iÅŸ birliÄŸiyle daha iyi bir geleceÄŸe taşıyabiliriz.”

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan, 3 Åžubat 2022’de Ukrayna’ya hareketinden önce düzenlediÄŸi basın toplantısında, Ä°srail CumhurbaÅŸkanı Herzog’un martın ortalarında Türkiye’yi ziyaret edeceÄŸini belirtti. ErdoÄŸan, “Bu ziyaretle beraber ikili iliÅŸkilerimizi, geleceÄŸe yönelik çok daha fazla bir zemine olumlu istikamette oturtmanın gayreti içinde olacağız.” dedi.

Son olarak Ä°srail CumhurbaÅŸkanı Herzog, geçen ay Kovid-19 testi pozitif çıkan ErdoÄŸan’ı telefonla arayarak geçmiÅŸ olsun dileklerini iletti.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan da Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “geçmiÅŸ olsun” dileÄŸinde bulunan mevkidaşı Herzog’a teÅŸekkür etti.

Herzog’un Türkiye ziyareti

Ä°srail CumhurbaÅŸkanı Herzog’un 9-10 Mart’taki Türkiye ziyaretinde ikili iliÅŸkiler tüm boyutlarıyla gözden geçirildi.

Herzog, 2008’den bu yana Türkiye’yi ziyaret eden ilk Ä°srailli lider oldu.

Türkiye ile Ä°srail arasındaki iÅŸ birliÄŸinin geliÅŸtirilmesi için atılabilecek adımların ele alındığı ziyarette CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, “Bu tarihi ziyaretin, Türkiye-Ä°srail iliÅŸkilerinde yeni bir dönüm noktası olacağına inanıyorum. Müşterek hedefimiz, ülkelerimiz arasında ortak çıkarlara dayalı ve karşılıklı hassasiyetlere saygı temelinde siyasi diyaloÄŸun yeniden canlandırılmasıdır.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Herzog da iki ülke ve halkların arasında dostane iliÅŸkilerin geliÅŸmesinin temellerini atmayı amaçladıklarını belirterek “Her alanda derinlemesine bir diyalog içerecek güven ve saygı yolcuÄŸuna çıkmayı seçiyoruz.” mesajını verdi.

Bu ziyaretin ardından, o dönem ülkesinin dışiÅŸleri bakanlığı görevini yürüten Ä°srail BaÅŸbakanı Yair Lapid Türkiye’yi ziyaret etti. Ä°srail’den Türkiye’ye 16 yılın ardından ilk kez dışiÅŸleri bakanı seviyesinde gerçekleÅŸen bu ziyarette DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu ve Lapid, diplomatik temsil düzeyinin karşılıklı olarak büyükelçi seviyesine çıkarılması için çalışmaları baÅŸlattıklarını duyurdu.

ÇavuÅŸoÄŸlu da 25 Mayıs’ta Ä°srail’i ziyaret etti ve Lapid, Ä°srail Turizm Bakanı Yoel Razvozov ve Bölgesel Ä°ÅŸbirliÄŸi Bakanı Esawi Frej ile yaptığı görüşmelerde ikili iliÅŸkilere dair iÅŸ birliÄŸi konuları masaya yatırıldı.

Ä°kili iliÅŸkilerdeki önemli bir iÅŸ birliÄŸi adımı da iki ülke arasında 71 yıl sonra imzalanacağı geçen ay duyurulan, Ä°srailli hava yolu ÅŸirketlerinin Türkiye’ye uçuÅŸlarının yeniden baÅŸlamasını saÄŸlayacak ikili havacılık anlaÅŸması oldu.

Kaynak: AA

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir