Dışişleri Bakanı Fidan: Ülkelerini terk etmek durumunda olan milyonlarca Suriyeli artık ülkelerine geri dönebilir

DışiÅŸleri Bakanı Hakan Fidan, “Türkiye, Suriye’nin toprak bütünlüğüne çok büyük bir önem atfediyor. Bu anlamda ülkelerini terk etmek durumunda olan milyonlarca Suriyeli, artık ülkelerine geri dönebilir.” dedi.

DışiÅŸleri Bakanı Hakan Fidan, bu sabah itibarıyla Suriye’nin yeni bir aÅŸamaya ulaÅŸtığını belirterek, “Türkiye, Suriye’nin milli birliÄŸine, istikrarına, egemenliÄŸine ve toprak bütünlüğüne çok büyük bir önem atfediyor, aynı zamanda Suriye halkının da refahını önemsiyor. Bu anlamda ülkelerini terk etmek durumunda olan milyonlarca Suriyeli, artık ülkelerine geri dönebilirler.” dedi.

Fidan, Katar’ın baÅŸkenti Doha’da düzenlenen, Anadolu Ajansının (AA) Global Ä°letiÅŸim Ortağı olduÄŸu Doha Forum 2024’te Suriye’deki geliÅŸmelere iliÅŸkin basın toplantısında konuÅŸtu.

Bakan Fidan, bu sabah itibarıyla Suriye’nin yeni bir aÅŸamaya ulaÅŸtığını belirterek, “Suriye halkı, ülkelerinin geleceÄŸini yeniden ÅŸekillendirecek. Bugün ümidimiz var. Suriye halkı, bunu tek başına baÅŸaramaz, uluslararası toplumun Suriye halkını desteklemesi gerekiyor.” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

“Türkiye, Suriye’nin milli birliÄŸine, istikrarına, egemenliÄŸine ve toprak bütünlüğüne çok büyük bir önem atfediyor, aynı zamanda Suriye halkının da refahını önemsiyor. Bu anlamda ülkelerini terk etmek durumunda olan milyonlarca Suriyeli, artık ülkelerine geri dönebilirler.” diyen Fidan, yeni idarenin düzenli ÅŸekilde kurgulanması, kapsayıcılık ilkesinden hiçbir zaman taviz verilmemesi gerektiÄŸini, artık birlik ve ülkeyi yeniden inÅŸa etmenin zamanı olduÄŸunu vurguladı.

Fidan, şöyle devam etti:

“Bugün bölgede ve bölge dışında bütün aktörlerin dikkatli ve sakin bir biçimde hareket etmeleri çaÄŸrısında bulunuyoruz ve bölgeyi daha fazla istikrarsızlığa götürmemek gerekiyor.

Suriye’nin toprak bütünlüğü ve refahı korunmalı. Bu geçiÅŸ döneminde çok dikkatli olmalıyız, farklı gruplarla iletiÅŸim halindeyiz. Terör örgütlerinin, özellikle DEAÅž ve PKK’nın bu durumdan bir avantaj saÄŸlamaması için elimizden geleni yapıyoruz. Türkiye, terörizmle mücadele konusunda tüm adımları atacaktır.

Bütün azınlıklar, Hristiyanlar, Kürtler, Müslüman olmayanlar, adil bir muameleye tabi tutulmalı ve kimyasal silahlar ve ilgili materyallerle ilgili envanterin mutlaka güven altına alınması gerekiyor. Yeni hükümet, bütün tarafları kapsayıcı bir şekilde davranmalı ve bütün muhalif güçler şu anda birleşmeli.

Devlet kurumları korunmalı ve doÄŸru çalışmaları saÄŸlanmalı. Bütün bu anlayışla biz, Suriye’de barış ve güvenliÄŸin tesisi için elimizden geleni yapacağız.”

“Esed, muhtemelen Suriye dışında”

BeÅŸÅŸar Esed’in yerinin bilinip bilinmediÄŸine iliÅŸkin soruya Fidan, “Bu konuda herhangi bir yorumda bulunamam, nerede olduÄŸunu da bilmiyoruz. Muhtemelen Suriye dışındadır.” yanıtını verdi.

Suriye’nin yeniden inÅŸa sürecine iliÅŸkin Fidan, “Türkiye, komÅŸu ülkelerle birlikte Suriye’nin yeniden inÅŸa edilmesi için tabii ki mevcut idareyle birlikte çalışabilmeniz son derece önemli, elimizdeki her tür kapasiteyi ve her tür imkanı kullanarak ekonomik sorunlarına ve diÄŸer sorunlarına çözüm bulabilmek için yeni idareyle birlikte çalışmaya devam edecek.” diye konuÅŸtu.

Fidan, Suriye’deki farklı yapılanmalar ve aralarındaki koordinasyona dair, muhalif güçlerin farklı gruplardan oluÅŸtuÄŸunu ancak aralarında bir koordinasyon mekanizmasının bulunduÄŸunu belirterek, bu mekanizmanın ilerleyen günlerde daha da iyileÅŸeceÄŸini çünkü ÅŸu anda ellerinde baÅŸarmaları gereken çok daha büyük bir iÅŸin olduÄŸunu ifade etti.

Bu grupların bir araya gelebileceklerini ve birlikte düzenli biçimde çalışmaya başlayabileceklerini ümit ettiklerini dile getiren Fidan, böylece bu süreçte Suriye içindeki tüm tarafların dahil olduğu iyi bir geçiş dönemini tesis edebileceklerini dile getirdi.

Fidan, terörizmle ilgili DEAÅž ve diÄŸer terör örgütleri konusunda aynı derecede endiÅŸelendiklerini ifade ederek, “Bu durumdan faydalanmalarını ya da bunu kötüye kullanmalarını istemiyoruz. DEAÅž ve PKK’nın bu süreci kötüye kullanmamasından emin olmak için çok dikkatli hareket ediyoruz. Amerikalı dostlarımızla temas halindeyiz. Bizim bu konuda ne kadar hassas olduÄŸumuzu biliyorlar, özellikle YPG/PKK konusunda ve Türkiye’ye bu gruplardan gelecek her tehdide cevap vereceÄŸimizi, bir reaksiyon göstereceÄŸimizi biliyorlar. Amerika’daki yeni idarenin, yeni hükümetle tabii ki bu konuyla ilgili olarak bazı temaslar halinde olacağımızı ifade etmek istiyorum.” diye konuÅŸtu.

“Bölgesel ve uluslararası aktörlerle iÅŸbirliÄŸimizi devam ettireceÄŸiz”

DışiÅŸleri Bakanı Hakan Fidan, “Herhangi bir PKK uzantısı, Suriye’de herhangi bir ÅŸekilde meÅŸru bir taraf olarak deÄŸerlendirilemez. Suriye’deki görüşmelerde görüşeceÄŸimiz bir taraf olamaz.” dedi.

Suriye’de yönetimin el deÄŸiÅŸtirdiÄŸini belirten Fidan, bunun bir gecede olmadığını söyledi.

“Son 13 yıldır ülke zaten bir iniÅŸ-çıkış sürecinde ancak 2016’dan bu yana Astana Süreci vesilesiyle biz durumu ve gerilimi düşürdük ve savaşı dondurduk.” diyen Fidan, bu sürenin rejim tarafından kendi halkıyla barışmak için kullanılmadığını ve rejimin bu fırsatı deÄŸerlendirmediÄŸini dile getirdi.

Fidan, “Bütün giriÅŸimler baÅŸarısızlıkla sonuçlanınca CumhurbaÅŸkanı (Recep Tayyip) ErdoÄŸan rejime el uzattı ve bir milli birlik ve barışa ulaÅŸabilmek için Suriye’de bir çaÄŸrıda bulundu. Bu çaÄŸrı da reddedildi.” dedi.

Rejimin devlet kurumlarının Suriye halkının ihtiyaçlarına cevap veremediğini anlatan Fidan, halkın en temel hizmetlerinin yerine getirilemediğini, hem ülke içinde hem de ülke dışında halkın yerinden edildiğini, bunun göç akımlarına neden olduğunu dile getirdi.

Fidan, rejimin uyuşturucudan elde edilen parayla ayakta kalabildiğini söyledi.

Son haftada hem bölgesel hem de uluslararası aktörlerle yoÄŸun diyaloglarının olduÄŸunu belirten Fidan, dün Doha Forumu çerçevesinde Suriye’nin geleceÄŸi için Astana ülkeleri Türkiye, Rusya ve Ä°ran’ın bir araya geldiklerini ve bu geliÅŸmeleri ele aldıklarını dile getirdi.

Fidan, Rusya ve Ä°ran’ın yapıcı yaklaşımını son derece önemsediklerini vurgulayarak, toplantıda BM Suriye Özel Temsilcisi’nin de kendileriyle birlikte olduÄŸunu söyledi.

Bakan Fidan, şunları kaydetti:

“Arap ülkeleriyle Suudi Arabistan, Katar, Irak, Mısır ve Ãœrdün’le bir araya geldik. Bu kardeÅŸ ülkelere de yapıcı yaklaşımlarından dolayı teÅŸekkür etmek istiyoruz. Amerika BirleÅŸik Devletleri ile de temaslarımız oldu, bölgesel ve uluslararası aktörlerle iÅŸbirliÄŸimizi devam ettireceÄŸiz.”

Suriye’deki istikrarlı geçiÅŸ döneminin nasıl gerçekleÅŸebileceÄŸine iliÅŸkin soruya cevap veren Fidan, Türkiye’nin uzun süredir Suriye’nin istikrarı için çaba gösterdiÄŸini belirtti.

Fidan, aktörleri ve problemleri yakından tanıdıklarını kaydederek, bunların gerçekten zorlu problemler olduğunu ve çok yoğun çalışılması gerektiğini ifade etti.

“Bölgesel ve uluslararası aktörler sürece dahil olmalı”

Suriye halkıyla çalışılması gerektiÄŸini vurgulayan Fidan, “Sadece Türkiye deÄŸil aynı zamanda bölgesel aktörlerin ve uluslararası aktörlerin bu sürece dahil olması gerekiyor. Çok iyi ve sorunsuz bir geçiÅŸ döneminin olması için sivil halka herhangi bir zarar verilmemesi gerekiyor. Halk için temel hizmetlerin verilmesi gerekiyor ve her ÅŸeyden önce bölgesel ülkelerin yeni idare ve yeni Suriye’yi komÅŸuları için tehdit ortaya çıkarmayan bir yapı halinde görmesi gerekiyor. Suriye, mevcut problemlerine cevap vermeli ve bu tehditleri engellemeli.” diye konuÅŸtu.

Fidan, Türkiye’nin son zamanlarda BeÅŸÅŸar Esed ile temas halinde olup olmadığına iliÅŸkin, CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın son birkaç aydır özellikle Suriye rejimine ve Esed’e ulaÅŸmaya çalıştığını ancak bütün bu çabaların sonuçsuz kaldığını hatırlattı.

Türkiye’nin bir ÅŸeyler olacağını beklediÄŸini, Suriye’nin ve halkının problemlerini çok yakından bildiklerini kaydeden Fidan, gruplar üzerindeki baskıyı, mülteciler ve özellikle de ekonomik sorunları çok yakından bildiklerini ifade etti.

“Rejim, yavaÅŸ yavaÅŸ çürüyor ve çöküyordu”

Fidan, Suriye rejiminin durumuna iliÅŸkin, “Rejim, aslında yavaÅŸ yavaÅŸ çürüyordu ve çöküyordu. Biz de bunu görüyorduk. Bu nedenle gerçekten bunu engellemek için bir ÅŸeyler yapmaya çalıştık ancak kısa cevap hayır, (Esed’le) onlarla görüşmedik, herhangi bir temasımız olmadı.” dedi.

Suriye’deki durumun nasıl kısa sürede sona erdiÄŸine ve Türkiye’nin Suriye’nin yeniden inÅŸasındaki rolüne iliÅŸkin Fidan, Astana Süreci’nin 2016’da savaşı dondurmasından bu yana rejimin mevcut problemlerle baÅŸ edebilmek için gerçekten son derece deÄŸerli bir zamanının bulunduÄŸuna dikkati çekerek, 2016’ya kadar rejimin gerçekten çok yüksek bir adrenalinle hareket ettiÄŸini bildiklerini söyledi.

Fidan, Esed tarafından Türkiye ile herhangi bir iletişimin olmadığını da yineledi.

“PKK uzantısı, Suriye’de herhangi bir ÅŸekilde meÅŸru bir taraf olarak deÄŸerlendirilemez”

Suriye’deki bütün tarafların sürece dahil edilmesi ve Türkiye’nin bu konudaki temaslarına dair soru üzerine Fidan, Suriye’nin kuzeyinde çalışan son derece meÅŸru Kürt tarafların bulunduÄŸu ve onların uzun süredir muhalif güçlerin parçası haline geldiÄŸi yanıtını vererek, “Ancak herhangi bir PKK uzantısı, Suriye’de herhangi bir ÅŸekilde meÅŸru bir taraf olarak deÄŸerlendirilemez. Suriye’deki görüşmelerde görüşeceÄŸimiz bir taraf olamaz.” dedi.

Fidan, PKK kadrolarının Suriyeli olmadığına, dünyadan ve bölge ülkelerinden mensuplar barındırdığına iÅŸaret ederek, “Suriyeli olmayanlar (PKK/YPG uzantılı), SDG’yi yönetiyor ve herkes bunu biliyor. Bu, gerçekten açık bir sır. Kısaca sorunuzun cevabı, hayır, kendileriyle ilgili bir deÄŸiÅŸikliÄŸe gitmedikleri sürece bu mümkün deÄŸil.” ifadelerini kullandı.

“Suriye’nin yaralarının sarılmasına odaklanılmalı”

Fidan, uzun yıllardır Türkiye’nin Suriye’nin birliÄŸi, beraberliÄŸi ve bütünlüğü için elinden geleni yaptığının altını çizerek, özellikle son aylarda CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın yaklaÅŸmakta olan bu süreci görmesinden hareketle baÅŸlattığı inisiyatifin Suriye rejimi tarafından reddedilmesinin Türkiye’nin endiÅŸelerini haklı çıkaran geliÅŸmelerin olmasına yol açtığını söyledi.

Muhaliflerin an itibarıyla Åžam’ı ele geçirdiÄŸini, Esed rejimin çöktüğünü ve Esed’in Suriye’yi terk ettiÄŸini dile getiren Fidan, “Biz, bundan sonra Suriye’nin yaralarının sarılması için, birliÄŸinin, bütünlüğünün, güvenliÄŸinin saÄŸlanması için ne yapabiliriz? El birliÄŸiyle ÅŸu anda onun mücadelesi içerisindeyiz.” dedi.

Fidan, bölge ülkeleriyle ve uluslararası aktörlerle bu konuda çalışmaya başladıklarını kaydederek, özellikle bölge ülkeleriyle işbirliğinin fevkalade önemli olduğunu vurguladı.

Irak ve Türkiye’nin Suriye ile uzun sınırları bulunan ülkeler olduÄŸuna iÅŸaret eden Fidan, “Bizim özellikle beraber koordinasyonumuz önemli.” ifadesini kullandı.

Fidan, Ãœrdün, Suudi Arabistan ve Katar’ın da önemli ortaklar olduÄŸunu kaydederek, bu ülkelerle çalışmaya devam edeceklerini söyledi.

ABD ile de görüşmelerin sürdüğünü anlatan Fidan, özellikle terörizm ve güvenlik konularındaki hassasiyetlerini onlarla da paylaştıklarını aktardı.

Fidan, ilerleyen günlerde Suriye halkını daha güzel günlerin beklediÄŸine iÅŸaret ederek, CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın bu konudaki hassasiyetinin bilindiÄŸini vurguladı.

Mültecilerin ülkelerine geri dönmesi meselesinin de önemine dikkati çeken Fidan, bu konuda da çalışmaların devam ettiğini sözlerine ekledi.

Kaynak: AA