Hadisle müjdelenen kutlu fethin 567. yıl dönümü

Hadisle müjdelenen kutlu fethin 567. yıl dönümü
Orta ÇaÄŸ’ın en güçlü kara ve deniz kalelerinin, Fatih Sultan Mehmet’in kuÅŸatma teknikleri, ateÅŸli silahları ve düzenli askeri gücü karşısında yenildiÄŸi Ä°stanbul’un fethinin 567. yıl dönümü kutlanıyor.
Dünyanın en büyük, önemli ve güzel ÅŸehirlerinden biri olan İstanbul, tarih boyunca coÄŸrafi konumu ve doÄŸal güzellikleri dolayısıyla 1453’teki fethinden önce de 28 kez kuÅŸatıldı.
Napolyon’un “Dünya tek devlet olsa baÅŸkenti Ä°stanbul olurdu.” dediÄŸi, Nedim’in “Bu ÅŸehr-i Stanbul ki bi-misl ü bahadır. Bir sengine yek-pare Acem mülkü fedadır.” diyerek eÅŸsizliÄŸine vurgu yaptığı Ä°stanbul, en kadim medeniyetlerin varlıklarını taçlandırdıkları yer oldu.
Ä°stanbul’u, M.Ö. 340’ta Makedonya Kralı Phillippe, M.Ö. 194’te Roma Ä°mparatoru Septim Severus, M.S. 616’da Ä°ran Hükümdarı Keyhüsrev, M.S. 626’da Ä°ranlılar ve Avar Türkleri, M.S. 665’te Emevi Halifesi Muaviye, M.S. 667’de Emevi Halifesi Muaviye, M.S. 672’de Emevi Halifesi Muaviye, M.S. 712’de Emevi Halifesi I. Velid, M.S. 722’de Emevi Halifesi I. Velid, M.S. 782’de Abbasiler, M.S. 854’te Abbasi Halifesi Mütevekkil, M.S. 864’te Ruslar, M.S. 869’da Abbasi Halifesi Mütevekkil, M.S. 936’da Ruslar, M.S. 959’da Macarlar, M.S. 970’te Abbasiler, M.S. 1203’te Latinler, M.S. 1302’de Venedikliler, M.S. 1348’de Cenovalılar, M.S. 1391-1396’da Osmanlı PadiÅŸahı 1. Bayezid, M.S. 1412’de Osmanlı Åžehzadesi Musa Çelebi, M.S. 1422’de Osmanlı PadiÅŸahı 2. Murad, M.S. 1437’de Cenovalılar’ın yanı sıra Atilla’nın, Vikinglerin, Bulgarların ve Gotların kuÅŸattığı tarih kaynaklarında yer alıyor.
Gün gün Ä°stanbul’un fethi
AraÅŸtırmacı-yazar Ali Erkmen’in kaleme aldığı ”1453 KonstantinopolÄ°stanbul” adlı kitap da tarihin en büyük ve en görkemli kuÅŸatmalarından birisi olan Ä°stanbul’un fethini gün gün gözler önüne seriyor.
AA muhabirinin kitaptan derlediÄŸi bilgiye göre, babasının ölüm haberini sancak beyi görevini yürüttüğü Manisa’da öğrenen Åžehzade Mehmet, 15 gün sonra Edirne’ye geldi ve henüz 19 yaşına basmadan 18 Åžubat 1451’de Osmanlı Devleti’nin padiÅŸahı sıfatıyla ikinci kez tahta çıktı.
O dönemde Anadolu’da, Osmanlı Devleti‘ne ait olmayan en önemli yer Anadolu ve Rumeli’nin kalbi, Konstantinopolis’ti. Sultan 2. Mehmet tahta çıkar çıkmaz Konstantinopolis’i fethetme düşüncesini kafasında canlandırmaya baÅŸladı.
PadiÅŸah, bu amaçla Karadeniz yoluna hakim olabilmek için Anadolu Hisarı’nın tam karşısına Rumeli Hisarı’nı yaptırdı. Rumeli Hisarı’nın temellerini, Utarid Mabedi’nin bulunduÄŸu yere koyduran Sultan 2. Mehmet, hisar duvarlarının ”Muhammed” kelimesini bir araya getiren, Arap harfleri ÅŸeklinde olmasını, her ”M” harfi yerine bir kule yapılmasını buyurdu. 1452 yılının AÄŸustos sonlarına doÄŸru, Rumeli Hisarı bitirildi.
Savaş kararı
Sultan 2. Mehmet, 1452 yılı Haziran ayında Epivatos (SelimpaÅŸa) köyünde Osmanlı askerleri ile Bizanslı çobanlar arasında çıkan kavga sonunda, Bizans’a savaÅŸ ilan etti. Bizans Ä°mparatoru da ÅŸehrin kapılarının örülmesini emrederek, savaÅŸa karşı ilk icraatını baÅŸlattı. Bu olay, Bizans Ä°mparatorluÄŸu’nun düşüşüne sebep olacak savaşın bahanesi sayıldı.
2. Mehmet, 1 Eylül 1452’de Konstantinopolis surlarının önünden hareket ederek, savaÅŸa hazırlanmak üzere Edirne’ye doÄŸru yola çıktı. Konstantinopolis’i fethetmek için karadan ve denizden kuÅŸatmanın hesaplarını yapan Sultan 2. Mehmet, bir yandan da surlara büyük zararlar verebilecek güçlü topların üretilebilmesi için araÅŸtırmalar yaptı. Karadan ve denizden yapılacak kuÅŸatmada gereken donanmanın hazırlanmasına hız verildi.
Hocalardan askerlere moral desteÄŸi
Bu süreçte Sultan 2. Mehmet’in hocaları AkÅŸemseddin, Molla Gürani, Molla Fenari, Kara Åžemseddin, Molla Hüsrev, Emir Buhari, Cebe Ali, Ensar Dede ve diÄŸer din adamlarının verdikleri manevi destek, Osmanlı askerlerinin cesaretlenmelerini saÄŸladı.
Konstantinopolis’i fethetmek için karadan ve denizden tam kuÅŸatmak gerektiÄŸini ve surları harap edecek topçu kuvveti olmazsa bir netice almanın çok güç olacağının farkında olan Sultan 2. Mehmet, hazırlıklarını da bu doÄŸrultuda yürüttü.
Osmanlı’ya hizmet teklifinde bulunan Urban isimli Macar top döküm ustasının yaptığı ilk top BoÄŸaz’a yerleÅŸtirildi ve bu top sayesinde Ä°stanbul BoÄŸazı’nı izinsiz geçmek isteyen Venedikli Antonio Rizzo’nun idaresindeki gemi batırıldı. Bu topun baÅŸarısı surları yıkabilmek için daha çok ve büyük topların yapımına ihtiyaç olduÄŸunu gösterdi ve Edirne’de büyük top dökümü iÅŸi baÅŸlatıldı.
Edirne’de yeni dökülen büyük top, 62,8 santimetre çapındaydı. Her biri 600 kilogram ağırlığında taÅŸ gülleler atabilecekti.
En önemli meselelerden biri de 100 bin kişilik Osmanlı ordusunun yiyecek ihtiyacının karşılanmasıydı. Ordunun yanı sıra askerleri ve ordunun ağırlıklarını taşıyan hayvanların beslenmelerinin temini de gerekliydi. Tüm hazırlıklar için çalışmalar başladı.
Hazırlıklar, 1453 yılının Şubat ayında tamamlandı
Fetih için yapılan büyük hazırlıklar 1453 yılının Åžubat ayında tamamlandı. Åžubat ayının birinde 3 büyük top, dökümhanenin önünde sıralandı. Topları çekecek arabalara öküzler baÄŸlandı, hareket zamanı beklendi. Her büyük top için 50 öküz baÄŸlandı, topların kontrolden çıkmaması için her topun sağına ve soluna 50’ÅŸer asker konuldu.
Önden giderek kazma ve kürekle yol düzeltecek 200 kişi ve 50 marangoz malzemeleriyle hazır bekledi. Yedek öküzler, hayvanların ve askerlerin yiyecek, içecek ve diğer ağırlıklarını taşıyan katırlar, develer uzun bir kuyruk oluşturdu. 400 kişilik topçu birliği, başlarında topçubaşı, dökümcübaşı, ocak kethüdası, ocak çavuşu, çorbacı, döküm ustaları yola çıkmak için sultanın gelmesini bekledi.
Sabah namazını kıldıktan sonra dökümhaneye gelen Sultan 2. Mehmet’in emriyle Bizans Ä°mparatorluÄŸu’nun yok olmasını saÄŸlayacak toplar, Konstantinopolis’e doÄŸru yola koyuldu.
Toplar, Edirne’den Ä°stanbul’a 64 günde getirildi
Trakya’nın kar ve çamuru, topçubaşıya ömrünün en zor anlarını yaÅŸattı. Büyük toplar, 64 günlük zorlu bir yürüyüşten sonra Konstantinopolis önlerine geldi. Rumeli ordusunun büyük bir kısmı, büyük topların hareketinden yaklaşık 2 ay sonra Edirne’den hareket etti ve 10 gün sonra Konstantinopolis’e vardı.
Sultan 2. Mehmet de 1. Constantine’nin 1058 yıllık ÅŸehrini fethetmek amacıyla 23 Martta Edirne’den yola çıktı. 5 Nisan günü Konstantinopolis önlerine gelen Sultan 2. Mehmet ve Osmanlı ordusunun büyük bir kısmı, surların 3 kilometre uzağında konakladı. Konstantinopolis kuÅŸatması böylece baÅŸlamış oldu.
Sultan 2. Mehmet, kuÅŸatma hazırlıklarını bitirdikten sonra imparatora Mahmud PaÅŸa’yı elçi olarak yollamaya karar verdi. 2. Mehmet, boÅŸ yere kan dökülmemesini, ÅŸehri teslim etmeleri halinde halkın mallarıyla ÅŸehirden ayrılmasına, kendisinin de Mora’ya gitmesine izin verileceÄŸini bildirdi. Ä°mparator Constantine 11. Palaeologus, ÅŸehrin surlarının kuvvetine, Batı’dan yardımın geleceÄŸine, hazırlıklarının savunma için yeterli olduÄŸuna güvenerek Sultan 2. Mehmet’in bu teklifini kabul etmedi.
Bu adımdan sonra Konstantinopolis’i savaÅŸarak almaktan baÅŸka çare olmadığına inanan Sultan 2. Mehmet, 6 Nisan Cuma günü kuÅŸatmayı baÅŸlattı.
Kuşatma 54 gün sürdü
Kitapta yer alan kronolojik sıralamaya göre 6 Nisan’da baÅŸlayan ve 29 Mayıs’ta sona eren kuÅŸatma gün gün şöyle gerçekleÅŸti:
6 Nisan Cuma: Sultan 2. Mehmet’in otağı, Topkapı ile EÄŸrikapı arasındaki Lykus Deresi’nin geçtiÄŸi yere, kara surlarının tamamını görecek bir tepenin üzerine kuruldu. KuÅŸatma en mükemmel bu tepeden kontrol edilebilirdi. Konstantinopolis, Sultan 2. Mehmet’in gözleri önünde seriliydi; elini uzatsa alacak gibi…
9 Nisan: 2. Mehmet’in kara surlarını kuÅŸatmasından sonra donanmasının da her an geleceÄŸini düşünen Bizans Ä°mparatoru, Haliç’te alınan tedbirlerin artırılmasını emretti. Bu doÄŸrultuda, koruma altına almak için Haliç’in aÄŸzına gerilen zincirin gerisine 12 gemi demir attı.
11 Nisan: Marmara sahilinden Haliç’e kadar kara surlarının karşısında 14 yerde toplar, ateÅŸlenmeye hazır hale geldi. En büyük top, Caligaria’nın karşısına konuldu. Caligaria’nın karşısına yerleÅŸtirilen güllesi 390 kilogram ağırlığındaki büyük topun yaptığı birinci atış, Konstantinopolis’i zangır zangır titreterek, savaşın baÅŸladığını bütün dünyaya ilan etti.
Donanma, 145 gemiden oluÅŸuyordu
12 Nisan: Gece saat 03.00 civarında Osmanlı donanması Konstantinopolis limanının önlerine geldi. Donanma kürek çekerek, Anadolu Yakası’na doÄŸru ilerledi ve Çifte Sütunlar denilen yere demir attı. Osmanlı donanması 12 kadırga, 70-80 fusta, 25 nakliye gemisi ve gerisi de küçük teknelerden oluÅŸan toplam 145 gemiden oluÅŸuyordu.
13 Nisan: Gece gündüz süren top ateÅŸi, surların bazı kısımlarında önemsiz de olsa tahribatlara baÅŸladı. En büyük topun bir defa doldurulup ateÅŸlenmesi için 2 saate ihtiyaç vardı. Böylece günde ancak 8 defa atış yapılabiliyordu. Fazla ısınmanın önüne geçebilecek bir imkan bulunmadığı için büyük top hasar gördü. Bunun üzerine 2. Mehmet’in emriyle diÄŸer iki büyük top her atıştan sonra zeytinyağı ile yaÄŸlanmaya baÅŸladı.
20 Nisan: Bizans’a yardım için gelen üç Cenova ve bir Sicilya gemisi ile Osmanlı askerleri Ayastefanos (YeÅŸilköy) yakınlarında savaÅŸtı. Deniz savaşında Osmanlı donanması üstünlük elde edemedi ve geri çekildi. Bu durum Osmanlı donanmasında olumsuz etki yaratırken, Bizans moral buldu. SavaÅŸta, 115 asker ÅŸehit düştü.
Osmanlı donanmasının deniz savaşındaki baÅŸarısızlığından hemen sonra AkÅŸemseddin tarafından Sultan 2. Mehmet’e yazılan ve saldırıların devam etmesinin öneminin ayetlerle anlatıldığı mektup, Osmanlı ordusunu motive etti.
67 gemi karadan yürütüldü
21 Nisan: Bu yenilgi üzerine 2. Mehmet, BaltaoÄŸlu Süleyman Bey’i görevden aldı ve yerine Hamza Bey’i donanmanın kaptanı yaptı. 2. Mehmet, Haliç’e girmesine mani olan bu engellerin geçilememesine kızarak, haftalardır düşündüğü planladığı ve hazırlıklarını yaptığı gemileri Haliç’e indirme fikrini gerçekleÅŸtirme kararını verdi.
22 Nisan: Orta ve küçük boylarda 67 gemi eski Tophane Limanı’na dökülen KabataÅŸ Deresi yatağından yukarı çekilmeye baÅŸlanıp, Galata arkasından KasımpaÅŸa deresini takip ederek, Haliç’e indirildi. Önce küçük teknelerin çekilme iÅŸlemi baÅŸladı. Dere yatağının aÄŸzından çekilen gemiler, felekler üzerine konup yavaşça yürütüldü. Binlerce kiÅŸi tarafından çekilen gemiler, Galata sırtlarına doÄŸru yükselmeye baÅŸladı. Tepeye çıkarılan ilk gemilerin ardından iniÅŸe geçen teknelerin geriden yokuÅŸu çıkan gemileri çekmesiyle 67 gemi Çifte Sütunlar mevkisinden Haliç’e indirildi. Konstantinopolis, artık karadan ve denizden tamamen kuÅŸatılmıştı.
23 Nisan: Çifte Sütunlar mevkisinde Osmanlı donanmasının taarruz etmesinden korkan Bizans donanması, sabah saatlerinde Haliç’te 67 parça Osmanlı gemisini görünce büyük korku içinde kaldı. Ä°mparator, Haliç’teki Osmanlı donanmasına karşı ek tedbirler almak zorunda kaldı.
Tünel kazma başarılı olamadı
11 Mayıs: Sultan 2. Mehmet, paşalarıyla yaptığı toplantıda, surların altından açılacak bir tünelle şehre girme planlarını anlattı.
13 Mayıs: Bir yandan surlara saldırılar sürerken diğer yandan Sırpların aralıksız çalışmasıyla tünel kazıları zor da ilerliyordu.
16 Mayıs: Bizanslılar, kazıların sesleri şehirde duyulunca tüneli fark etti ve engelledi.
23 Mayıs: Sultan 2. Mehmet, imparatora son kez bir elçi daha gönderdi ama teklifi reddedildi.
25 Mayıs: Osmanlı askerlerinin açtığı 7. tünel de başarısızlıkla sonuçlandı. 2. Mehmet, çok sayıda cana mal olan tünel kazma işinden bir netice alamayacağına kanaat getirdi. Sultan 2. Mehmet, zaferin surlar karşısındaki topların gücü ve Osmanlı askerlerinin cesaretinden sağlanacağı inancıyla genel hücum kararını 29 Mayıs Salı günü olarak belirledi.
Fetih günü
29 Mayıs Salı saat 03.00’te Sultan 2. Mehmet, Saint Romanos ve çevresindeki surların karşısına genel hücum emrini verdi.
2. Mehmet, peÅŸ peÅŸe yapılan iki hücumun da baÅŸarısız olmasından rahatsız olmasına raÄŸmen savaşın sonuna yaklaÅŸtığını hissetti. Bizans’ın gücü artık tükenmiÅŸti ama daha hücuma katılmamış Osmanlı kuvvetleri vardı.
En ÅŸiddetli mücadelenin olduÄŸu beÅŸinci kapı (Pempton) önündeki siperler dağılmıştı, hendeÄŸin en dolu olduÄŸu yer de burasıydı. Ä°kinci hücum, savunmanın nefesini kesmiÅŸti. Bu durumu gözleyen 2. Mehmet, üçüncü hücumun yoÄŸunluÄŸunu buraya vermeye karar verdi. 2. Mehmet’in son hücumu ve son kozu; bu bölge olacaktı ve bu hücum yeniçerilerin savaşı olacaktı.
Yeniçeriler ile Bizans askerleri arasında kıyasıya bir savaş başladı. Bu sırada İmparator Constantine 11. Palaeologus, bir tek Osmanlı askerinin şehre girdiğini görmeden, askerleri arasında, Osmanlı askerlerinin kılıç darbeleriyle öldü. Böylece savunma kalktı ve panik başladı. Kapı önünde geçen mücadele, Osmanlı askerlerinin galibiyetiyle son buldu. Osmanlı askerleri, Pempton kapısından içeri girdi.
Fetih 2. Mehmet’e ”Fatih” unvanı getirdi
Orta ÇaÄŸ’ın en güçlü kara ve deniz kaleleri, Fatih Sultan Mehmet’in kuÅŸatma teknikleri, ateÅŸli silahları ve düzenli askeri gücü karşısında yenilmiÅŸ oldu.
Konstantinopolis’in fethi ile 1058 yıllık Bizans Ä°mparatorluÄŸu sona erdi, Orta ÇaÄŸ kapandı ve Yeni ÇaÄŸ baÅŸladı. Konstantinopolis, Osmanlı Devleti’nin yeni baÅŸkenti oldu.
29 Mayıs 1453 Salı günü öğle vakti Fatih Sultan Mehmet atının üzerinde bütün devlet erkanı ve vezirleri peÅŸinde atlarıyla Pempton Kapısı’ndan ÅŸehre girdi. Fatih Sultan Mehmet, Hagia Sophia (Aya Sofya) Kilisesi’nin etrafını dolaÅŸtı ve böyle eÅŸsiz bir ÅŸehri kendisine bağışladığı için Allah’a şükretti.
Kaynak: AA