Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Reisi’nin Türkiye ziyaretinde terörle mücadelede somut iÅŸbirliÄŸi en büyük beklenti

Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Ä°brahim Reisi’nin 4 Ocak’ta yapacağı Türkiye ziyaretinde, ikili ve bölgesel birçok konunun ele alınması gündemdeyken, Türkiye, Ä°ran’dan özellikle terörle mücadelede somut iÅŸbirliÄŸi bekliyor.

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Ä°ran ile Türkiye arasındaki üst düzey diyaloÄŸun devamı bakımından Reisi’nin ziyareti önemli bir aÅŸamayı ve ortak gündemde yer alan meseleleri ele almak için uygun bir vesileyi oluÅŸturuyor.

Ziyarette ikili iliÅŸkilere ek olarak, CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan ve DışiÅŸleri Bakanı Hakan Fidan’ın Ä°ranlı mevkidaÅŸlarıyla yoÄŸun bir temas içinde olduÄŸu Gazze konusundaki son geliÅŸmeler dahil bölgesel meseleler de ele alınacak.

Irak, Suriye, Güney Kafkasya, Afganistan gibi bölgesel konuların ziyaret kapsamında ele alınması beklenirken, Türkiye’nin Ä°ran’dan somut beklentilerinden biri olarak terörle mücadelede somut iÅŸbirliÄŸi ön plana çıkıyor.

Türkiye ve Ä°ran 560 kilometrelik uzun bir sınır paylaşıyor. Bu baÄŸlamda baÅŸta PKK ve terör örgütü PKK’nın Ä°ran kanadı PJAK olmak üzere tüm terör örgütlerine karşı ortak mücadelenin etkin ÅŸekilde sürdürülmesi bekleniyor.

Ä°ki ülkenin içiÅŸleri bakanlıkları arasında diyalog mekanizmaları mevcut. Diplomatik kaynaklara göre, ortak bir anlayış olmasına raÄŸmen Türkiye, Ä°ran’dan ilave adımlar atmasını da bekliyor.

30 milyar dolar ticaret hacmi hedefi

İki ülkenin toplam nüfusu 170 milyonu aşarken, kayda değer bir potansiyel mevcut ve bu bağlamda iki ülkenin ticaret hacmi için 30 milyar dolar hedefi ortaya konuldu.

Ä°ki ülke arasındaki güncel ticaret hacmi yaklaşık 6 milyar dolar düzeyinde. Öte yandan, 2012’de 22 milyar dolara ulaÅŸan ticaret hacmi, yaptırımlar ve salgın nedeniyle düştü.

Türkiye, Ä°ran’da yaptırımlara yol açan nükleer anlaÅŸmanın yeniden yürürlüğe girmesi yönündeki çabaları destekliyor.

Ä°ran ile Türkiye arasında Tercihli Ticaret AnlaÅŸması kapsamında bazı ürünlerde kolaylık saÄŸlanıyor. Ä°ran’ın Türkiye’nin 68 ürününü anlaÅŸma kapsamından çıkarmasının ardından bunların tekrar anlaÅŸmaya dahil edilmesi ve anlaÅŸmanın da geniÅŸletilmesi bekleniyor.

Ayrıca Türkiye, Ä°ran halkı için en çok tercih edilen turizm destinasyonu. Türkiye’nin verilerine göre, geçen yıl 2,3 milyon Ä°ranlı turist Türkiye’yi ziyaret ederken, Türkiye’den Ä°ran’a giden turist sayısı da 357 bindi.

2 sınır kapısının daha açılması bekleniyor

Türkiye’nin Ä°ran sınır hattı boyunca ticaret merkezleri kurulmasıyla sınır ticaret havzası oluÅŸturulması önerisi üzerinde de çalışılıyor.

Ocak ayının sonuna doÄŸru Tahran’da Karma Ekonomik Komisyon Toplantısı’nda iki ülke arasındaki ticaretin geliÅŸtirilmesine yönelik çalışılacak.

Ä°ki ülke sınırında Gürbulak, Kapıköy ve Esendere sınır kapıları bulunuyor. 2021’de Gürbulak’ın modernizasyon çalışmasının baÅŸlamasıyla iki ülke arasındaki taşımacılık ve yolcu geçiÅŸleri 2 kapıda yoÄŸunlaÅŸtı. Ancak bu yıl içinde Gürbulak’taki çalışmalarının tamamlanmasıyla geçiÅŸlerin normale dönmesi bekleniyor.

Öte yandan, Ä°ran ve Türkiye, 2 sınır kapısının açılması için çalışıyor. Ä°ran tarafının da onay vermesiyle Van’dan bu kapıların açılması söz konusu.

Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Ä°ran’daki Türk müteahhitlik firmaları toplam 4,6 milyar dolarlık 56 proje üstlendi. Türk Hava Yolları’nın (THY) da Ä°ran ile frekans artırımı talepleriyle ilgileniliyor.

Ulaşım alanında da daha fazla gelişme bekleniyor

Tahran ile Van arasında Kovid-19 salgını nedeniyle sekteye uÄŸrayan tren yolcu hattı seferlerinin tekrar baÅŸlatılması da Türkiye’nin beklentileri arasında.

Türkiye, yaklaşık 2 yıldır Orta Asya’dan gelerek Ä°ran’dan transit geçen Türk taşımacılardan alınan akaryakıt fiyat farkının kaldırılmasını bekliyor, bu konuda müzakereler devam ediyor. Türkiye, Nisan 2023’ten bu yana bu konuda mütekabiliyet ilkesini de kullandı.

Akaryakıt uygulamasının kaldırılmasının ardından iki ülke tarafından Kara UlaÅŸtırması Karma Komisyonu’nun da toplanması isteniyor.

Türkiye’nin önemli doÄŸal gaz tedarikçilerinden Ä°ran’la enerji alanında konular da görüşmelerde ele alınacak.

Zenzegur Koridoru dahil bölgede ulaştırma ve bağlantısallığı güçlendirecek ortak çabaların da gündeme gelmesi bekleniyor.

Yaklaşık 10 anlaşmanın imzalanması öngörülüyor

Reisi’nin Türkiye ziyareti kapsamında kültür, bilim, medya, içiÅŸleri, taşımacılık, ticaret ve ekonomi gibi alanlarda yaklaşık 10 anlaÅŸmasının imzalanması öngörülüyor.

CumhurbaÅŸkanı Reisi’yle Türkiye’ye gelecek heyette dışiÅŸleri, yol ve ÅŸehircilik, ticaret, petrol, elektrik ve enerji, içiÅŸleri ve savunma bakanlarının olacağı tahmin ediliyor.

Resmi görüşmelerin ardından CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ve mevkidaşı Reisi’nin Ä°ran’da iÅŸ yapan Türk yatırımcı ve iÅŸ insanlarıyla bir araya gelmesi de öngörülüyor.

Üst düzey etkileşim uzun süredir devam ediyor

Diplomatik kaynaklara göre, İran ve Türkiye, ikili ilişkilerini içişlerine karışmama, karşılıklı saygı, iyi komşuluk ilkeleri temelinde yürütüyor. Halklar arasında derin, tarihi ve kültürel bağlar da mevcut.

Ä°ki ülke arasındaki iliÅŸkiler, bölgesel istikrar ve refah açısından da önem arz ediyor. CumhurbaÅŸkanı Reisi’nin komÅŸu ve bölge ülkeleriyle iliÅŸkilere önem veren bir dış politika benimsemesi Türkiye açısından memnuniyet verici.

Ä°ki ülke arasındaki Yüksek Düzeyli Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi (YDÄ°K), 2014’te kuruldu ve son toplantısı 19 Temmuz 2022’de Tahran’da yapıldı.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ve mevkidaşı Reisi, son olarak 8 Kasım 2023’te TaÅŸkent’te düzenlenen Ekonomik Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı 16. Zirvesi’nde bir araya geldi. DışiÅŸleri Bakanı Fidan 3 Eylül 2023’te Tahran’ı ziyaret etti ve Ä°ran DışiÅŸleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, 1 Kasım 2023’te Türkiye’ye gelerek Gazze’deki geliÅŸmeleri ele aldı.

DışiÅŸleri Bakanlığı, 11 Aralık 2023’te Tahran’da protokol istiÅŸareleri yürütürken 20 Aralık’ta bakan yardımcısı seviyesinde Tahran’da siyasi istiÅŸareler yapıldı.

Kaynak: AA