Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı-Arap BirliÄŸi Zirvesi, BMGK’ya Gazze’de ateÅŸkes için baÄŸlayıcı karar alma çaÄŸrısı yaptı

Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı (Ä°Ä°T) – Arap BirliÄŸi OlaÄŸanüstü Ortak Zirvesi’nin sonuç bildirgesinde, BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) Gazze Åžeridi’nde ateÅŸkes saÄŸlanması için baÄŸlayıcı bir karar alma çaÄŸrısı yapıldı.

Suudi Arabistan’ın baÅŸkenti Riyad’da düzenlenen, Arap ve Ä°slam ülkeleri liderlerinin katılım saÄŸladığı İİT-Arap BirliÄŸi OlaÄŸanüstü Ortak Zirvesi sonrası ortak bildiri yayınlandı.

Ortak bildiride ÅŸu ifadelere yer verildi:

“Bizler, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz Al Suud’un daveti ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın baÅŸkanlığında bir araya gelen Arap BirliÄŸi ve Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı üyesi ülkelerin devlet ve hükümet baÅŸkanları olarak, Suudi Arabistan’ın ev sahipliÄŸinde, Filistin Devleti’nin talebi ve bazı üye ülkelerin çaÄŸrısıyla ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi’nin istiÅŸareleri sonrasında bugün Riyad ÅŸehrinde toplanmış bulunmaktayız.

Filistin meselesinin merkeziliğini ve Filistin halkının vazgeçilemez meşru ulusal haklarını elde etmesi için verdiğimiz sarsılmaz desteği vurguluyoruz. Bu hakların başında, 4 Haziran 1967 sınırlarına dayalı, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız ve egemen bir devlete sahip olma hakkı ile mültecilerin dönüş ve tazminat hakkı gelmektedir. İlgili uluslararası kararlar, özellikle 194 sayılı karar çerçevesinde bu hakların inkar edilmesi veya zayıflatılmasına yönelik her türlü girişime karşı duruyoruz.

Ä°ÅŸgal altındaki DoÄŸu Kudüs’ün Filistin Devleti’nin ebedi baÅŸkenti olarak tam egemenliÄŸini teyit ediyoruz ve Ä°srail’in Kudüs’ü YahudileÅŸtirmeyi amaçlayan veya iÅŸgalini kalıcı hale getirmeye yönelik karar ve uygulamalarını, uluslararası hukuk ve BM kararları uyarınca geçersiz, hükümsüz ve gayrimeÅŸru olarak kabul ediyoruz. Kudüs-ü Åžerif’in Arap ve Ä°slam dünyası için kırmızı çizgi olduÄŸunu vurguluyor, DoÄŸu Kudüs’ün Arap ve Ä°slami kimliÄŸinin korunması ile buradaki kutsal Ä°slami ve Hristiyan mekanların dokunulmazlığının savunulmasında mutlak bir dayanışma içinde olduÄŸumuzu beyan ediyoruz.”

Zirvenin 38 maddelik ortak bildirisinin tam metni şöyle:

“1- Kasım 2023’te Riyad’da düzenlenen olaÄŸanüstü ilk ortak zirvede alınan kararlara baÄŸlılığımızı yineliyor, Gazze ve Lübnan’a yönelik acımasız Ä°srail saldırganlığına karşı durma ve bu saldırının siviller üzerindeki, özellikle çocuklar, kadınlar, yaÅŸlılar ve silahsız siviller üzerindeki yıkıcı insani etkilerini sonlandırmak için çalışma kararlılığımızı teyit ediyoruz. Uluslararası toplumla koordineli olarak, Ä°srail’in uluslararası hukuku ve insani hukuku ihlal ederek bölgesel ve uluslararası barış ve güvenliÄŸi tehlikeye atmasına son vermeye yönelik çabaları sürdüreceÄŸiz. Ayrıca Mayıs 2024’te Bahreyn’de düzenlenen 33. Arap Zirvesi ve Gambiya’da düzenlenen 15. Ä°slam Zirvesi’nde alınan kararları bir kez daha teyit ediyoruz.

2- Bölgede yaşanan gerginliğin tehlikelerine, bunun bölgesel ve uluslararası sonuçlarına dikkati çekiyor ve Gazze’de bir yılı aşkın süredir devam eden İsrail saldırganlığının Lübnan’a yayılması, Irak, Suriye ve İran’ın egemenliğinin ihlal edilmesi nedeniyle Birleşmiş Milletlerin etkisiz kalmasından ve uluslararası meşruiyetin yetersizliğinden endişe duyduğumuzu belirtiyoruz.

3- BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulu’nun, sivillerin korunmasına iliÅŸkin tüm ilgili kararlarının uygulanmasının ve hukuki ve insani yükümlülüklere ayrıca Güvenlik Konseyi kararlarına baÄŸlı kalınmasının önemine vurgu yapılmaktadır. Güvenlik Konseyi’nin, BirleÅŸmiÅŸ Milletler Åžartı’nın 7. bölümü uyarınca baÄŸlayıcı bir karar alarak iÅŸgalci güç olan Ä°srail’i, Gazze Åžeridi’nde ateÅŸkesi saÄŸlamaya ve tüm bölgelere derhal yeterli insani yardım ulaÅŸtırılmasını temin etmeye zorlaması gerektiÄŸi ifade edilmektedir.

Buna ek olarak, insani yardımların geniş kapsamlı, güvenli ve engelsiz bir şekilde hemen ulaştırılmasını talep eden 2735 (2024), 2728 (2024), 2720 (2023) ve 2712 (2023) sayılı Güvenlik Konseyi kararlarının uygulanması ve ateşkes çağrısında bulunan 2728 sayılı kararın hayata geçirilmelidir. Ayrıca, Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkı, ulusal bağımsızlık ve mültecilerin geri dönüş hakkı dahil olmak üzere devredilemez haklarını kullanma hakkını teyit eden kararlara vurgu yapılmaktadır.

BirleÅŸmiÅŸ Milletler’in Filistin meselesine dair sürekli sorumluluÄŸu olduÄŸu ve bu sorunun tüm boyutlarıyla çözülmesi gerektiÄŸi hatırlatılmakta; 10 Mayıs 2024 tarihli BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulu kararıyla uluslararası toplumun geniÅŸ desteÄŸini alan Filistin Devleti’nin tam üyeliÄŸe uygun olduÄŸunun altı çizilmekte ve Güvenlik Konseyi’nden, Filistin Devleti’ne BirleÅŸmiÅŸ Milletler’de tam üyelik saÄŸlanması için bir karar alması talep edilmektedir. Ayrıca üye devletlere, bu kararın benimsenmesi için gerekli desteÄŸi saÄŸlamaları yönünde çaÄŸrıda bulunulmaktadır.

4- Mısır ve Katar’ın, ABD ile iÅŸ birliÄŸi içinde Gazze’de derhal ve kalıcı bir ateÅŸkes saÄŸlama, Ä°srailli ve Filistinli esirlerin serbest bırakılması konusundaki çabalarını desteklediÄŸimizi teyit ediyoruz. Ä°srail hükümetinin müzakerecilerin saÄŸladığı anlaÅŸmalardan geri adım atarak bu çabaların baÅŸarısız olmasından sorumlu olduÄŸunu vurguluyoruz.

5- Uluslararası Adalet Divanı’nın 19 Temmuz 2024 tarihli istişari görüşündeki İsrail işgalinin sona erdirilmesine, işgalin etkilerinin kaldırılmasına ve zararların tazmin edilmesine yönelik tüm hükümlerinin uygulanması için uluslararası topluma çağrıda bulunuyoruz.

6- İsrail işgal güçlerinin mevcut saldırının başlangıcından bu yana, Gazze ve işgal altındaki tüm Filistin topraklarında binlerce Filistinli vatandaşı, çocuklar, kadınlar ve yaşlılar dahil, zorla kaybetmesini kınıyoruz. Üye ülkeleri, kaçırılanların akıbetini ortaya çıkarmak ve serbest bırakılmalarını sağlamak için her düzeyde çaba göstermeye davet ediyoruz.

7- İsrail ordusunun Gazze’de işlediği soykırım suçu kapsamında ortaya çıkan toplu mezarlar, işkence, infaz, zorla kaybetme, yağmalama ve özellikle Gazze’nin kuzeyinde son haftalarda yaşanan etnik temizlik suçlarını şiddetli şekilde kınıyoruz. Bu suçlara dair delillerin saklanmasını önlemek ve faillerinin yargılanmasını sağlamak amacıyla Güvenlik Konseyi’nden bağımsız ve güvenilir bir uluslararası soruşturma komitesi kurmasını talep ediyoruz.

8- İsrail’in Lübnan’a yönelik süregelen saldırganlığını ve Lübnan’ın egemenliğinin ihlal edilmesini şiddetle kınıyor, ateşkesin derhal sağlanmasını, BM Güvenlik Konseyi’nin 1701 (2006) sayılı kararının tam olarak uygulanmasını talep ediyor ve Lübnan ile bu saldırıya karşı dayanışma içinde olduğunu teyit ediyoruz.

Sivillerin öldürülmesini, yerleşim bölgelerinin sistematik olarak tahrip edilmesini, kişilerin zorla yerinden edilmesini ve UNIFIL’e yönelik saldırıları şiddetle kınıyoruz. Lübnan’ın anayasal kurumlarının ülkenin tamamında egemenlik yetkisini kullanmasını destekliyoruz.

Lübnan’ın birliği ve istikrarının garantörü olarak görülen Lübnan Silahlı Kuvvetleri’ni desteklediğimizi teyit ediyor, Cumhurbaşkanı seçimi ve hükümetin anayasaya uygun olarak hızla oluşturulmasının önemini vurguluyoruz.

9- İsrail’in Lübnan’daki BM barış gücü personeline yönelik kasıtlı saldırılarını açıkça kınıyor, bunun BM Şartı’na aykırı olduğunu ve Güvenlik Konseyi’ni İsrail’e bu konuda sorumluluk yüklemeye davet ediyoruz.

10- Filistinli vatandaÅŸların kendi topraklarında veya baÅŸka yerlere zorla göç ettirilmesini ‘savaÅŸ suçu ve uluslararası hukukun açık bir ihlali’ olarak kabul ediyor ve buna karşı ortak bir duruÅŸ sergileyeceÄŸimizi belirtiyoruz.

11- İsrail’in toplu cezalandırma politikasını kınamak ve Gazze Şeridi’ndeki sivillere yönelik kuşatma ve açlığı bir silah olarak kullanmasına karşı çıkmak; uluslararası toplumu saldırının neden olduğu insani felaketi sona erdirmek için acil pratik adımlar atmaya davet ediyoruz.

Bu kapsamda İsrail’in Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesi ve Gazze ile arasındaki tüm sınır kapılarını açması istenmektedir. Ayrıca, işgalci güç sıfatıyla taahhütlerine uygun olarak Gazze’ye güvenli, hızlı ve koşulsuz insani erişimi sağlama yönündeki tüm engelleri kaldırması talep edilmektedir. Bu bağlamda, Refah Sınır Kapısı’ndan (güney) ve Salahaddin (Philadelphi) Koridoru’ndan İsrail’in derhal çekilmesi ve Refah Sınır Kapısı’nın yönetimi için Filistin Ulusal Yönetimi’nin geri dönmesi çağrısı yapılmaktadır.

12- Ãœrdün’ün ev sahipliÄŸinde, Mısır ve BirleÅŸmiÅŸ Milletler ile birlikte 11 Haziran 2024’te düzenlenen Gazze Acil Ä°nsani Müdahale Konferansı’nın sonuçlarının uygulanması için çaba gösterilmesi ve Gazze’ye yeterli insani yardımı saÄŸlama çabaları çerçevesinde, Kahire’nin ev sahipliÄŸinde 2 Aralık 2024’te düzenlenecek insani konferans için gerekli desteÄŸin toplanması için çalışılması gerektiÄŸini vurguluyoruz.

13- Uluslararası toplumu, İsrail’in uluslararası hukuka saygı göstermesini sağlamak için etkin şekilde harekete geçmeye çağırıyoruz.

14- BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulu’nun 18 Eylül 2024’te kabul ettiÄŸi, Ä°srail iÅŸgalinin yasa dışılığını onaylayan Uluslararası Adalet Divanı’nın hukuki görüşünün sonuçlarını içeren 24/10 sayılı kararını memnuniyetle karşılıyoruz.

15- Kudüs şehriyle ilgili olarak uluslararası meşruiyet kararlarına, yasal ve tarihi statüsüne bağlı kalma konusunda tüm dünya ülkelerini, yasama organlarını, uluslararası kurumları ve örgütleri Kudüs’ün ayrılmaz bir parçası olan 1967’de işgal edilen Filistin toprakları üzerindeki kararlara saygı göstermeye çağırıyoruz.

16- Kudüs şehrindeki İslami ve Hristiyan kutsal mekanlarını hedef alan İsrail’in saldırgan politikalarını ve kentin Arap-İslam ve Hristiyan kimliğini değiştirmeye yönelik adımlarını sert bir şekilde kınıyor, uluslararası toplumu İsrail’e bu saldırılarını durdurması için baskı yapmaya çağırıyoruz.

Mescid-i Aksa’ya yönelik saldırıların, ibadet özgürlüğünün engellenmesinin ve İsrailli yerleşimcilerin kutsal mekanı ihlal edip içeride tahribatta bulunmalarının sürmesinin tehlikelerine dikkat çekiyor, Mescid-i Aksa’nın yasal ve tarihi statüsünü değiştirme girişimlerini kınıyoruz.

144 bin metrekarelik tüm alanıyla Mescid-i Aksa’nın yalnızca Müslümanlara ait bir ibadet yeri olduğunu ve Kudüs Vakıfları ve Mescid-i Aksa işlerinden sorumlu Ürdün Vakıflar Bakanlığının, Mescid-i Aksa’nın yönetiminden tek yetkili kurum olduğunu vurguluyoruz.

17- BM Güvenlik Konseyi’nin, Ä°srail’i bölgedeki barış ve güvenliÄŸi tehdit eden bu yasadışı politikaları durdurmaya zorlayacak bir karar almasını talep etmek, Kudüs ÅŸehriyle ilgili BirleÅŸmiÅŸ Milletler kararlarını uygulamasını istemek ve iÅŸgalci güç olan Ä°srail’in Kudüs’ü sözde baÅŸkenti olarak tanıyan herhangi bir tarafın bu eylemini yasadışı ve sorumsuz bir adım olarak kınamak.

Ayrıca, Kudüs şehrinin yasal statüsünü değiştirmeye yönelik herhangi bir adımın yasadışı kabul edilmesi ve uluslararası hukukun ve ilgili Birleşmiş Milletler kararlarının ciddi bir ihlali olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamak; bu adımların derhal iptal edilmesi ve geri çekilmesi için çalışılmalıdır.

Aynı ÅŸekilde, Kudüs’ün mevcut yasal ve tarihi statüsünü etkileyen adımlar atan herhangi bir devleti bu yasadışı adımlardan geri adım atmaya çağırmak ve Kudüs halkının topraklarında kalmasının saÄŸlanmasının önemini vurgulamak; bu kapsamda, Fas Kralı VI. Muhammed baÅŸkanlığındaki Kudüs Komitesi’nin idari kolu olan Kudüs-ü Åžerif Beytülmal’ını desteklemeye davet ediyoruz.

18- İsrail’in Birleşmiş Milletler Genel Kurulu ve ilgili tüm kuruluşlara katılımını askıya almak için uluslararası destek toplama çalışmalarına başlamak; bu karar taslağını Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na sunmaya yönelik hazırlıklara girişmek. Bu tasarı, İsrail’in Birleşmiş Milletler Şartı’nı ihlal etmesi, uluslararası güvenliği ve barışı tehdit etmesi, Birleşmiş Milletler üyeliğinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi ve 19 Temmuz 2024 tarihli Uluslararası Adalet Divanı’nın tavsiye niteliğindeki kararına dayanarak hazırlanacaktır.

19- Tüm ülkelerden Ä°srail’e silah ve mühimmat ihracatının veya naklinin yasaklanmasını talep etmek, Türkiye Cumhuriyeti’nin ve 18 ülkeden oluÅŸan ana ekibin önerdiÄŸi ve Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı ve Arap BirliÄŸi’nin yanı sıra 52 ülke tarafından imzalanan giriÅŸime katılmaları için ülkeleri teÅŸvik etmek. Silah sevkiyatının durdurulması amacıyla, BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi’ne, BM Genel Kurul BaÅŸkanına ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e ortak bir mesaj göndermek ve tüm ülkeleri giriÅŸime imza atmaya davet etmek.

20- İsrailli sivil ve askeri yetkililer hakkında, Filistin halkına karşı işledikleri mahkeme yetkisi kapsamındaki suçlardan dolayı, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin acilen tutuklama emirleri çıkarması çağrısında bulunmak.

21- BM Güvenlik Konseyi ve uluslararası toplumu, işgal altındaki Batı Şeria’da iki devletli çözümü baltalayan ve bölgede adil ve kapsamlı barışın sağlanması fırsatlarını yok eden İsrail’in yasa dışı tırmanışını durdurmak için gerekli kararları almaya, yaptırımlar dahil olmak üzere harekete geçmeye davet etmek.

Ayrıca bu sömürgeci politikaların suç sayılması, işgalci gücün herhangi bir Filistin toprağını genişlemek amacıyla zorla ilhak etmesini kınamak, bunu Filistin halkının tarihi ve hukuki haklarına yönelik sistematik bir saldırı ve BM Şartı, uluslararası hukuk ilkeleri ve ilgili BM kararlarının ihlali olarak değerlendirmek.

22- Filistin topraklarını gasbeden İsraillilerin Filistin vatandaşlarına ve mülklerine karşı sistematik olarak artan, işgalci hükümetin desteği ve silahlandırılmasıyla gerçekleştirilen terör eylemlerinin şiddetle kınanması ve;

Filistin halkına ve mülklerine karşı işlenen suçlar nedeniyle yerleşimcilerin hesap vermesi,

İsrailli yerleşimcilerin ve Yahudi yerleşim hareketlerinin terörist gruplar olarak sınıflandırılması ve ulusal ve uluslararası terör listelerine alınması, BM ve özellikle Güvenlik Konseyi’nde İsrail ve yerleşimcilerin işledikleri suçlardan dolayı hesap sorulması,

İşgal altındaki Filistin topraklarında yer alan yerleşim ürünlerinin ve bu bölgelerde çalışan şirketlerin boykot edilmesi, Haziran 2023’te İnsan Hakları Konseyi tarafından yayımlanan veritabanındaki şirketlerin kara listeye alınması,

İşgal altındaki Filistin topraklarında, Doğu Kudüs dahil, bulunan yerleşimcilerin her türlü girişinin engellenmesi, ikamet yerlerinin kontrol edilmesi için Filistin Devleti ile iş birliği içinde özel mekanizmalar geliştirilmesi,

Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı genel sekreterliklerinin, Filistin Devleti ile iş birliği içinde bu grupların listesini hazırlaması ve üye ülkelere duyurması istenmektedir.

23- Etkin uluslararası aktörleri, 4 Haziran 1967 sınırlarına dayalı, başkenti Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletini kurma ve işgalin sona erdirilmesini amaçlayan belirli adımlar ve zamanlamalara sahip, iki devletli çözüm temelinde ve kabul edilmiş referanslar ile 2002 Arap Barış Girişimi doğrultusunda uluslararası bir plan başlatmaları çağrısında bulunulmaktadır.

24- Bölgede barışı saÄŸlayacak adil ve kapsamlı bir çözümün, ilgili BM kararları ve 2002 Arap Barış GiriÅŸimi doÄŸrultusunda, Ä°srail’in 4 Haziran 1967 hattına kadar olan tüm Arap topraklarını iÅŸgalini sonlandırmadan saÄŸlanamayacağını vurgulamak.

25- Filistin Devleti’ni tanıyan ülkelere teÅŸekkür etmek, diÄŸer ülkeleri bu adımı atmaya davet etmek ve Suudi Arabistan baÅŸkanlığındaki Arap-Ä°slam Bakanlar Komitesi tarafından, Arap ve Ä°slam ülkeleriyle iÅŸ birliÄŸi içinde ve Avrupa BirliÄŸi ve Norveç Krallığı’nın desteÄŸiyle Eylül 2024’te New York’ta baÅŸlatılan ve Riyad’da ilk toplantısını gerçekleÅŸtiren “Ä°ki Devletli Çözümün Uygulanması için Uluslararası Koalisyon”a destek çaÄŸrısında bulunmak.

26- Filistin Devleti’nin BirleÅŸmiÅŸ Milletlere tam üye olarak katılması için uluslararası desteÄŸin artırılması ve bu yönde devam eden deÄŸerli çabaları nedeniyle Arap ve Ä°slam örgütlerinin BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi üyesi olan Cezayir Cumhuriyeti’nin desteklenmesi.

27- İsrail hükümetindeki bazı bakanların aşırı sağcı ve ırkçı nefret söylemlerini kınamak ve uluslararası toplumdan bu söylemlere karşı uluslararası kanunlar çerçevesinde hesap sorulmasını talep etmek.

28- Ä°ÅŸgalci Ä°srail makamlarının ve temsilcilerinin BirleÅŸmiÅŸ Milletler ve Genel Sekreterine yönelik devam eden saldırıları kınanmakta, ayrıca uluslararası komiteler ile Ä°nsan Hakları Yüksek Komiserlik Ofisi üyelerinin ve özel raportörlerin Filistin Devleti topraklarına giriÅŸlerinin yasaklanması ve El Halil’deki (Batı Åžeria’nın güneyi) Uluslararası Geçici Mevcudiyet Misyonu’nun çalışmalarının sona erdirilmesi kınanmaktadır.

29- Ä°srail Parlamentosu’nun (Knesset) UNRWA çalışanlarının dokunulmazlığının kaldırılması ve bu kurumun Filistin topraklarında çalışmasının yasaklanması gibi ırkçı ve yasa dışı yasaları kınamak; bu yasaların geçersiz ve hükümsüz olduÄŸunu belirterek Ä°srail’in uluslararası hukuka uymasını saÄŸlamak için BM üye ülkelerini yaptırım uygulamaya davet etmek; UNRWA’ya siyasi ve finansal destek saÄŸlanmasını talep etmek.

30- Filistin halkına ve Filistin Devleti’ne tüm siyasi ve diplomatik destek ile uluslararası korumanın saÄŸlanması, Filistin ulusal birliÄŸinin gerçekleÅŸtirilmesi, Filistin Devleti’nin Gazze Åžeridi de dahil olmak üzere iÅŸgal altındaki tüm Filistin topraklarında etkin bir ÅŸekilde sorumluluklarını üstlenmesi, Gazze’nin Batı Åžeria ve Kudüs ile birleÅŸmesi için çalışmak ve ekonomik yardımlar için uluslararası toplumu harekete geçmeye çağırmak; Ä°srail’in el koyduÄŸu Filistin vergi gelirlerinin serbest bırakılmasını talep etmek.

31- Filistinliler arasındaki birlik için Mısır Cumhuriyeti’nin çabalarına destek olmak ve Filistin hükümetinin sorumluluklarını yerine getirebilmesi için gerekli mekanizmaları oluÅŸturmak, Filistin KurtuluÅŸ Örgütü’nün Filistin halkının tek meÅŸru temsilcisi olduÄŸunu yeniden vurgulamak.

32- Lübnan hükümetine acil insani yardım sağlama çabalarını sürdürmek, Lübnanlı mültecilerin krizle mücadele etmesine destek olmak ve dost ülkelerden Lübnan ekonomisine destek sağlamalarını talep etmek.

33- Suriye Arap Cumhuriyeti topraklarına yönelik artan Ä°srail saldırganlığının, sivilleri hedef alması, sivil binaları ve altyapıyı yok etmesi ve ülkenin egemenliÄŸini ihlal etmesi de dahil olmak üzere, ÅŸiddetle kınanması; bunun, uluslararası hukuka ve ilgili BirleÅŸmiÅŸ Milletler kararlarına yönelik ağır ihlaller ve suçlar teÅŸkil ettiÄŸinin vurgulanması ve Ä°srail’in iÅŸgal ettiÄŸi Suriye’deki Golan topraklarından çekilmesinin gerekliliÄŸinin altının çizilmesi.

34- Ä°lk Arap-Ä°slam ortak zirvesinde alınan karar doÄŸrultusunda Suudi Arabistan baÅŸkanlığında kurulan ortak Arap-Ä°slam Bakanlar Komitesine, çalışmalarını sürdürme, çabalarını yoÄŸunlaÅŸtırma ve saldırıları durdurmak için çalışmaları Lübnan’ı da kapsayacak ÅŸekilde geniÅŸletme görevinin verilmesi; ayrıca komitenin düzenli raporlar sunması ve bu raporların iki genel sekreterlik tarafından üye ülkelere dağıtılması.

35- Savaşı ve İsrail işgalini sona erdirme çabalarına uluslararası destek sağlamak için diğer aktörler de sürece dahil edilmeli.

36- Deniz yollarında uluslararası hukuka uygun şekilde seyir güvenliğinin sağlanması gerekiyor.

37- Filistin davasına destek saÄŸlamak amacıyla Riyad’da Arap BirliÄŸi, Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı ve Afrika BirliÄŸi’nin üçlü bir anlaÅŸma imzalamasını memnuniyetle karşılıyor, Afrika BirliÄŸi’nin Filistin davasına yönelik tutarlı duruÅŸunu takdir ediyoruz.

38- Arap BirliÄŸi Genel Sekreteri (Ahmed Ebu Gayt) ve Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı Genel Sekreterine (Hüseyin Taha) bu kararın uygulanmasını takip etmek ve bu konuda liderlere düzenli raporlar sunmak için koordinasyon saÄŸlamakla görevlendirildi.”

Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz’in talimatları doÄŸrultusunda 11 Kasım 2023’te Riyad’da düzenlenen Ä°Ä°T-Arap BirliÄŸi Ortak Zirvesinin devamı niteliÄŸindeki zirveye CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan, Filistin Devlet BaÅŸkanı Mahmud Abbas, Lübnan BaÅŸbakanı Necib Mikati ve Katar Emiri Åžeyh Temim bin Hamed Al Sani baÅŸta olmak üzere çok sayıda Arap ve Müslüman ülke lideri katıldı.

Ä°Ä°T-Arap BirliÄŸi OlaÄŸanüstü Ortak Zirvesi’nin ilk toplantısı, Ä°srail’in Filistin halkına yönelik saldırganlığını ele almak üzere Suudi Arabistan’ın baÅŸkenti Riyad’da gerçekleÅŸtirilmesi öngörülen Arap BirliÄŸi Zirvesi ile 8. OlaÄŸanüstü Ä°slam Zirvesi’nin tek çatı altında birleÅŸtirilmesi sonucunda 11 Kasım 2023’te Riyad’da yapılmıştı.

Kaynak: AA