İsrail Maslahatgüzarı, Türkiye ile ilişkilerde bir sonraki aşamaya geçildiğini söyledi
İsrail Maslahatgüzarı, Türkiye ile ilişkilerde bir sonraki aşamaya geçildiğini söyledi
Ä°srail’in Ankara BüyükelçiliÄŸi Maslahatgüzarı Irit Lillian, “Türkiye ile Ä°srail arasındaki normalleÅŸme sürecine çok inanıyorum. Çünkü sürecin iki ülke arasındaki iliÅŸkilerin en yüksek noktaya çıkmasını saÄŸlayacak bir kapı olduÄŸunu düşünüyorum.” dedi.
AAtölye’de Anadolu Ajansına özel röportaj veren Lillian, Türkiye ile Ä°srail arasındaki normalleÅŸme sürecini, iki ülke arasındaki potansiyel iÅŸ birliÄŸi alanlarını ve sürecin geleceÄŸine iliÅŸkin beklentilerini anlattı.
Ocak 2021’den bu yana resmi olarak Türkiye’de görev yapan Lillian, yeni döneme iliÅŸkin olarak, “Ä°srail ve Türkiye arasındaki iliÅŸkilerde çok net bir ÅŸekilde bir sonraki aÅŸamaya girdiÄŸimizi düşünüyorum.” ifadesini kullandı.
Lillian, bölgede daha önce de yaÅŸandığı gibi krizlerle karşı karşıya kalınabileceÄŸine iÅŸaret ederek “Bizim coÄŸrafyamızda mesele krizlerin ortaya çıkması deÄŸil ne zaman olacağıdır. Ve geçtiÄŸimiz yıl içinde yarattığımız sürecin, çatışma önleyici mekanizma içerdiÄŸine inanıyorum. Ve eÄŸer bu çatışmayı önleme mekanizmasını akıllıca kullanırsak, gelecekteki krizleri kontrol altına alabiliriz.” diye konuÅŸtu.
“NormalleÅŸme sürecinde herhangi bir arabulucu yoktu”
İki ülkenin resmiyet kazanan normalleşme sürecinde herhangi bir üçüncü tarafın arabuluculuğunun söz konusu olmadığını belirten Lillian, sözlerini şöyle sürdürdü:
“UzlaÅŸma süreci her iki hükümetin kararıydı. Bu konuda hem CumhurbaÅŸkanlığı Sözcüsü Büyükelçi Ä°brahim Kalın’ın hem de DışiÅŸleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’ın ismini vermeliyim. Bizim DışiÅŸleri Bakanlığı MüsteÅŸarımız ile çok önemli aktörler olarak bu süreci gerçekten çok akıllıca ve dikkatli bir ÅŸekilde yönettiler. Süreç sonunda gemimizin hedefe ulaÅŸmasına çok sevindim. Ama yine de önümüzde çok uzun bir yolculuÄŸun olduÄŸunu biliyorum.”
“Ä°srail’in yeni Ankara Büyükelçisinin açıklanması birkaç haftadan fazla sürebilir”
Yeni atanacak Ä°srail’in Ankara Büyükelçisinin kim olacağı yönünde soruya iliÅŸkin, henüz kesinleÅŸmiÅŸ bir ismin mevcut olmadığını söyleyen Lillian, “Yeni elçinin ismini öğrenmemiz birkaç haftadan fazla sürebilir.” dedi.
Lillian, iki ülke arasında aynı zaman diliminde elçilerin isimlerinin açıklanması yönünden bir karar alınmadığını ifade ederek her iki tarafın da kendi takvimine uygun bir şekilde açıklamasına saygı duyduklarını ve bunun bu şekilde olması gerektiğine inandıklarını söyledi.
“Filistin meselesinin Türkiye yönetiminin kalplerinde çok deÄŸerli olduÄŸunu biliyorum”
Ä°srail ve Türkiye arasında karşılıklı büyükelçi atama kararının ardından DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu’nun geçen hafta yaptığı “Filistin’in haklarını savunmaya devam edeceÄŸiz.” açıklaması anımsatılan Lillian, Filistin meselesindeki geliÅŸmelerin Türkiye- Ä°srail iliÅŸkilerini olumsuz etkileme ihtimaline iliÅŸkin, “Kesinlikle bunu ummuyorum.” dedi.
Lillian, şöyle devam etti:
“Ä°kili iliÅŸkilerimizin üçüncü bir tarafa baÄŸlı olmadığını düşünüyorum. GerçeÄŸi görmezden gelmiyorum. Filistin meselesinin Türkiye yönetiminin kalplerinde çok deÄŸerli olduÄŸunu biliyorum. Bunu çok iyi biliyorum ve anlıyorum. Ve bu aynı zamanda biz Ä°srailliler için de çok deÄŸerli bir mesele. Bazen buraya pek yansımasa da Ä°srail’de bizim de hayatımızı çok etkileyen bir konu. Fakat yine de daha önce bahsettiÄŸim gibi bu iliÅŸkide üçüncü bir ÅŸahsın olmaması gerektiÄŸini düşünüyorum.”
“Ä°srail ve Türkiye arasındaki iliÅŸkilerde bir sonraki bölüme çok net bir ÅŸekilde geçildiÄŸini düşünüyorum”
Lillian, Ä°srail merkezli yayın yapan “Times of Israel” sitesinde pazar günü yer alan röportajında iki ülkenin normalleÅŸmesi sürecine yönelik kullandığı “Mükemmel bir evliliÄŸe sahip olmayacağımızı biliyoruz” ifadesini neden kullandığını anlattı.
“Mükemmel” kelimesinin çok büyük bir anlamı olduÄŸunu vurgulayan Lillian, uzun süredir evli olan biri olarak evliliklerin zorluÄŸunun farkında olduÄŸunu ve buna dikkat çekmek için bu benzetmeyi yaptığını belirtti.
Lillian, mevcut ikili ilişkilerde yakalanan ivmeye vurgu yaptığı açıklamasında, şu ifadeleri kullandı:
“Ä°srail ve Türkiye arasındaki iliÅŸkilerde bir sonraki aÅŸamaya çok net bir ÅŸekilde girdiÄŸimizi düşünüyorum. Ve tabii ki bölgemizde daha önce yaÅŸadığımız gibi krizlerle karşı karşıya kalabiliriz. Bizim coÄŸrafyamızda mesele krizlerin ortaya çıkması deÄŸil, ne zaman olacağıdır. Ve geçtiÄŸimiz yıl içinde yarattığımız sürecin, çatışma önleyici mekanizma içerdiÄŸine inanıyorum. Ve eÄŸer bu çatışmayı önleme mekanizmasını akıllıca kullanırsak, gelecekteki krizleri kontrol altına alabiliriz.”
“Ä°ki ülke arasındaki ticaret hacmi 10 milyar dolar seviyesine çıkarılabilir”
Lillian, Türkiye ile İsrail arasında ekonomik, güvenlik, istihbarat gibi farklı alanlarda gerçekleşmesi planlanan muhtemel iş birlikleriyle ilgili soruları da cevapladı.
Ekonomi baÅŸlığı altında beklentileri deÄŸerlendiren Lillian, normalleÅŸme sürecini iki ülkenin birlikte yola çıktığı bir “yolculuÄŸa” benzetti ve bu yolculukta iki taraf için de daha fazla iÅŸ fırsatı doÄŸacağının altını çizdi.
Lillian, ekonomik açıdan iki ülkenin ortak çalışabileceÄŸi birçok alanın bulunduÄŸuna iÅŸaret ederek “Åžu anda iki ülke arasındaki mevcut ticaret hacmi 8 milyar dolar seviyesinde fakat bunu rahatlıkla 10 milyar dolar seviyesine çıkarabileceÄŸimize inanıyorum. Yine ilerideki dönemde Ä°srail Hava Yollarının yeniden Türkiye’ye uçuÅŸ yaptığını ve daha fazla sayıda Ä°srailli turistin Türkiye’ye geleceÄŸini göreceÄŸiz. Bu iÅŸ birliÄŸi hem bölgesel hem de küresel olarak çok önemli.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.
Karma Ekonomik Komisyonunun 2009’dan bu yana toplanmadığını ancak kısa süre içinde eylül ya da ekim aylarında bir görüşme olacağını belirten Lillian, “Ä°nanıyorum ki her iki ülkeden uzmanların bir araya gelmesiyle yeni anlaÅŸmaların, iÅŸ birliÄŸi alanlarının oluÅŸmasını bekleyebiliriz. Ekonomi alanında bakanlar düzeyinde de karşılıklı ziyaretleri bekliyoruz.” dedi.
“Güvenlik ve istihbarat alanındaki iÅŸ birliklerini medya önünde konuÅŸmamalıyız”
Türkiye ile İsrail arasındaki son dönemde ortaya çıkan güvenlik ve istihbarat alanlarındaki iş birliklerinin medya önünde dillendirilmesini doğru bulmadıklarını söyleyen Lillian, şunları kaydetti:
“Güvenlik alanında iÅŸ birliÄŸi yapmak çok hassas bir meseledir. Bu nedenle medyada çok fazla tartışmamamız gerektiÄŸine inanıyorum. Birkaç hafta önce Türkiye’de Ä°srailli turistlere yönelik terör saldırılarını önleyen çok iyi iÅŸ birliÄŸi hakkında çok ÅŸey konuÅŸulmuÅŸtu. Ä°stihbarat alanındaki iÅŸ birliÄŸinin bu ÅŸekilde olması gerektiÄŸine inanıyorum, yapılan iÅŸ birliÄŸi gizli kalmalı. Bu tip faaliyetlerin doÄŸası budur ve bu ÅŸekilde olduÄŸu için memnunum.”
Lillian, iki ülke arasında savunma sanayisi alanında potansiyel iş birliklerine ilişkin soruyu geçmişe referans vererek şu şekilde yanıtladı:
“Türkiye ile savunma sanayisi alanında 90’lı yıllarda, 2000’li yılların başında, çok yakın iÅŸ birliklerimiz oldu. Ä°ki ülkenin savunma sanayileri arasındaki teknolojik iÅŸ birliÄŸi aÅŸamasına gelecek süreçte ulaşılabileceÄŸine inanıyorum. Bu konuda iÅŸ birliÄŸi eski halini alabilir. Ancak vurguladığım gibi farklı alanlarda da geniÅŸ bir yelpazede teknolojik ve iÅŸ birliÄŸi imkanlarımız var. Bunlar tarım, su kaynakları, çölleÅŸme gibi alanlar olabilir. Savunma sanayisinde iÅŸ birliÄŸi de daha sonraki bir aÅŸamada müzakere edilebilir.”
Enerji alanında son dönemdeki geliÅŸmeleri de deÄŸerlendiren Lillian, Ä°srail’in DoÄŸu Akdeniz DoÄŸal Gaz Boru Hattı Projesi’nin (EastMed) uygulanması konusunda kararlı olduÄŸunu ifade etti.
Rusya’nın Ukrayna’yı iÅŸgali nedeniyle son bir yılda enerjiye, doÄŸal gaza olan talebin muazzam bir ÅŸekilde arttığının altının çizen Lillian, ancak yine de yenilenebilir enerji gibi geleceÄŸin enerji kaynaklarına da yönelinmesi gerektiÄŸini aktardı.
“Türkiye ile enerji alanındaki iÅŸ birliÄŸi gelecek dönemde konuÅŸulmalı”
Türkiye ile ilgili enerji alanında yapılacak ortak iÅŸ birliÄŸi konusunun gelecek dönemde konuÅŸulması gereken bir mesele olduÄŸunu belirten Lillian, “Enerji ve enerjiyle ilgili alanlardaki iÅŸ birliÄŸi üzerinde durabileceÄŸimiz pek çok konu var. Ama yine de bu gelecek dönemlerin meselesidir. Bu konuların çok yakında tartışılacağına inanıyorum. Bu konulara çok bütünsel yaklaÅŸmamız gerektiÄŸini düşünüyorum.” dedi.
“Seçimlerden çıkacak sonuçlar normalleÅŸme sürecini etkilememeli”
Lillian, Ä°srail’de 1 Kasım’da yapılacak genel seçim sonucunun normalleÅŸme sürecine bir etkisinin olup olamayacağına iliÅŸkin, “Ä°ki ülke arasındaki iliÅŸkiler tarihsel ve geleneksel olarak uzun yıllara dayanıyor. Ä°liÅŸkilerde iniÅŸ ve çıkışların yaÅŸandığını biliyoruz. Bu kez çok daha dayanıklı, temeli saÄŸlam ve sorunları geliÅŸimi esnasında çözebileceÄŸimiz bir iliÅŸki yarattığımıza inanıyorum. Bu, hangi hükümetin var olduÄŸuyla ilgili deÄŸil.” diye konuÅŸtu.
Türkiye’nin de 2023’ün Haziran ayında seçime gideceÄŸini anımsatan Lillian, ikili iliÅŸkilerin siyasetçilerin kararlarına baÄŸlı olmaması gerektiÄŸini belirterek “Ä°liÅŸkiler, iki ülkenin de başında kim olduÄŸu önemsenmeksizin bölgedeki barış ve istikrarı artıracak ÅŸekilde güçlü bir temele dayanmalıdır. Bu durumu, iki ülkenin, iki ulusun ve iki halkın ortak çıkarları olarak ele almalıyız.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.
“Türkiye’den çok üst düzey bir bakanın Kudüs’te bir heyete baÅŸkanlık etmesi bekleniyor”
Lillian, iki ülke arasında yakın dönemde bir ziyaretin planlanmasına ilişkin soruyu şu şekilde yanıtladı:
“Ãœzerinde çalışıyoruz. Ä°lk ziyaretin ekonomiyi daha geniÅŸ ÅŸekilde ele alabilecek bir bakanın olacağını düşünüyorum. Karma Ekonomik Komisyonunun eylülde bir araya gelmesini bekliyoruz ve bildiÄŸimiz kadarıyla Türkiye’den çok üst düzey bir bakanın Kudüs’te bir heyete baÅŸkanlık etmesi bekleniyor. Ve tabii ki bu bakan Ä°srail Ekonomi Bakanı’nın misafiri olacak. Bu görüşmelerin devamı da gelecek diye düşünüyorum. Ãœzerinde çalışıyoruz.”
Kaynak: AA
