Jandarma Teşkilatı 183 yaşında

Devlet arÅŸivlerinde adına 1839’dan itibaren rastlanan ve 2016’da İçiÅŸleri Bakanlığına baÄŸlanan Jandarma TeÅŸkilatı, vatandaÅŸların huzur ve güvenliÄŸini saÄŸlamak amacıyla 183 yıldır gece gündüz görev yapıyor.

Devlet arÅŸivlerinde adına 1839’dan itibaren rastlanan ve 2016’da İçiÅŸleri Bakanlığına baÄŸlanan Jandarma TeÅŸkilatı, vatandaÅŸların huzur ve güvenliÄŸini saÄŸlamak amacıyla 183 yıldır gece gündüz görev yapıyor.

AA muhabirinin derlediÄŸi bilgilere göre, Jandarma TeÅŸkilatının ilk nizamnamesi olan “Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi”nin (Askeri Kolluk Tüzüğü) 14 Haziran 1869’da yürürlüğe girmesiyle zabıtanın görev ve hizmetleri ile yetki ve sorumlulukları hukuki çerçeveye alındı. Yönerge kapsamında her ilde personeli piyade ve süvarilerden oluÅŸan birer “zaptiye alayı” kuruldu.

ArÅŸivlerde 1839’dan itibaren “jandarma” adına ve “jandarma tayin kararnamelerine” rastlandığı için Türk Jandarma TeÅŸkilatının, ay ve gününün tespiti mümkün olmasa da 1839’da kurulduÄŸu kabul edildi.

Tanzimat Fermanı’nın ilan edildiÄŸi 1839 ile “Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi”nin yürürlüğe girdiÄŸi 14 Haziran gününün birleÅŸtirilmesiyle Jandarma TeÅŸkilatının kuruluÅŸ tarihi, 14 Haziran 1839 olarak belirlendi.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Sadrazam Sait PaÅŸa tarafından modern zabıta teÅŸkilatı kurulması amacıyla Ä°ngiltere ve Fransa’dan subaylar getirtildi ve teÅŸkilatlanmada deÄŸiÅŸiklik yapılarak 20 Kasım 1879’da “seraskerlik” makamına baÄŸlı “Umum Jandarma Merkeziyesi” kuruldu.

Jandarma TeÅŸkilatı, 1908’de Ä°kinci MeÅŸrutiyet’in ilan edilmesinden sonra Rumeli’de gösterdiÄŸi baÅŸarılar dolayısıyla 1909’da yeniden düzenlenip “Harbiye Nezareti”ne baÄŸlanarak “Umum Jandarma Kumandanlığı” adını aldı.

Hukuki statüsünü 1930’da kazandı

Jandarma birlikleri, 1914-1918’deki Birinci Dünya Savaşı ile 1919-1922’deki KurtuluÅŸ Savaşı’nda bir yandan iç güvenlik görevlerini sürdürürken diÄŸer yandan birçok cephede yurt savunmasına katıldı.

Cumhuriyetin ilanından sonra devletin birçok kuruluşunda olduğu gibi Jandarma Teşkilatı da yeniden düzenlendi.

1918’de kapatılan Jandarma Astsubay Okulu, Ä°zmit’te yeniden açılırken sabit jandarma bölge müfettiÅŸlikleri ve il jandarma alay komutanlıkları yeniden teÅŸkilatlandırılıp seyyar jandarma birlikleri de güçlendirildi.

TeÅŸkilat, bugünkü hukuki statüsünü 10 Haziran 1930’da 1706 sayılı Jandarma Kanunu’nun çıkarılmasıyla kazandı.

1937’de “Jandarma TeÅŸkilat ve Vazife Nizamnamesi” yürürlüğe girerken 1939’da teÅŸkilat, sabit jandarma birlikleri, seyyar jandarma birlikleri, jandarma eÄŸitim birlikleri ve okullar olmak üzere üç grup halinde yeniden düzenlendi.

1939’da jandarma teÅŸkilatı, Sabit Jandarma Birlikleri, Seyyar Jandarma Birlikleri, Jandarma EÄŸitim Birlikleri ve Okullar olmak üzere dört grup halinde yeniden düzenlendi.

6815 sayılı “Sınır, Kıyı ve Karasularımızın Muhafaza ve Emniyeti ve Kaçakçılığın Men ve Takibi Ä°ÅŸlerinin Dahiliye Vekaletine Devri Hakkında Kanun”un 1956’da yürürlüğe girmesiyle bu tarihe kadar dönemin Gümrük ve Tekel Bakanlığına baÄŸlı Gümrük Umum Kumandanlığınca yürütülen sınır, kıyı ve kara sularının emniyet ve korunması ile gümrük bölgelerinde kaçakçılığı men, takip ve tahkik görev ve sorumluluÄŸu, Jandarma Genel Komutanlığına verildi.

Ä°lk Jandarma Bölge Komutanlığı Ankara’da kuruldu

Jandarma sınır birlikleri, 1957’de tugaylar haline dönüştürülürken jandarma eÄŸitim tugayları kuruldu.

TeÅŸkilata 1961’de jandarma bölge komutanlıkları ile 1963’te Foça Jandarma Komando Okulu kazandırıldı.

Ä°lk Jandarma Bölge Komutanlığı ise 1961’de Ankara’da hizmet vermeye baÅŸladı.

TeÅŸkilatın gökyüzündeki gözü olan ilk Jandarma Havacılık BirliÄŸi, Diyarbakır’da 1968’de Hafif Helikopter Bölük Komutanlığı adıyla faaliyete geçti. Jandarmanın yürüttüğü kıyı ve kara suları ile kara sınırlarının korunması görevleri zaman içinde devredildi.

Jandarma teÅŸkilat, görev ve yetkilerinin belirlendiÄŸi 2803 sayılı kanun, 1983’te yürürlüğe girdi.

Sorumluluk sahasında meydana gelen olaylarda suç ve suç delillerinin bilimsel yollarla araÅŸtırılması ve yargıya götürülmesi amacıyla 23 Mart 1989’da baÅŸlatılan çalışmayla 1993’te Ankara’da Jandarma Kriminal Daire BaÅŸkanlığı kuruldu.

2016’da İçiÅŸleri Bakanlığına baÄŸlandı

Jandarma Genel Komutanlığı, Fetullahçı Terör Örgütü’nün 15 Temmuz 2016’daki darbe giriÅŸiminin ardından 27 Temmuz 2016’da çıkarılan 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile İçiÅŸleri Bakanlığına baÄŸlandı.

Kaynak: AA