Kovid-19 ABD’de petrol piyasasının dengesini bozdu

Sondaj alanında lojistik, mühendislik ve teknoloji desteÄŸi veren SafeKick adlı ÅŸirketin kurucularından olan ve operasyonlardan sorumlu baÅŸkan yardımcılığı görevini yürüten petrol mühendisi Erdem Çatak, son günlerde petrol fiyatlarında yaÅŸanan iniÅŸ çıkışlarla ilgili AA’ya online platform üzerinden deÄŸerlendirmelerde bulundu.

17 yıldır ABD’de yaÅŸadığını ve petrol üretim sahalarında operasyonlardan sorumlu olduÄŸunu belirten Çatak, petrol piyasasında yaÅŸanan dalgalanmanın Kovid-19’dan kaynakladığına dikkati çekti.

Çatak, “ABD’de serbest pazar ekonomisinden dolayı fiyatlar çok deÄŸiÅŸken. Devletin piyasaya ve fiyatlara müdahelesi yok, fiyatları piyasa belirliyor. Petrol piyasasındaki çöküş, üretimdeki artıştan ziyade tüketimdeki düşüşten kaynaklanıyor. Özellikle pandemiden dolayı insanların daha az sokaÄŸa çıkması, daha az üretmesi ve tüketmesinden, petrole, enerjiye, seyahate olan ihtiyacın azalmasından dolayı arz talep dengesinde bozulma yaşıyoruz.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Tarihte ilk kez negatif fiyatlandırma gördüklerini vurgulayan Çatak, “Petrolün alıcısı olmadığı için tabiri caizse elimizdeki petrol çöp deÄŸerinde, bunu ortaya geliÅŸi güzel atamıyoruz, bunun emniyetli bir ÅŸekilde depolanması veya yer altına geri basılması gerekiyor, bundan dolayı eksi fiyatları gördük.” dedi.

“ABD’de petrol piyasası oynak”

Dünyada Petrol Ä°hraç Eden Ãœlkeler Örgütü gibi büyük ölçekte piyasa kontrolü yapan kurumların aksine ABD’de petrol fiyatlarında bir düzenleme olmadığını iÅŸaret eden Çatak, ülkede petrol piyasasının bu nedenle daha oynak olduÄŸuna iÅŸaret etti.

Çatak, şöyle devam etti:

“ABD’de petrol piyasası biraz daha oynak, tamamen özel sektör, devlet düzenlemesi yok, Teksas tipi ham petrol (WTI) 30-35 dolardan iÅŸlem görürken, ABD’nin bazı yerlerinde 6-8 dolara petrol satıldığını gördük. Bazı alanların uzak olması, nakliye gerektirmesi, depolama kapasitesinin düşük olması gibi etkilerle fiyatlar daha aÅŸağıya düştü.”

ABD’nin özellikle Teksas, Louisiana, Oklahoma gibi güney eyaletlerinde halkın yaklaşık yüzde 15’nin küçük ÅŸirketler halinde ekmeÄŸini petrolden çıkardığını belirten Çatak, “Ben birçok ÅŸirketin çok zor durumda kalacağını görüyorum. 2020 hatta 2021’de bu devam edecek, zayıf ÅŸirketler elenecek.” tahmininde bulundu.

Çatak, “Endüstri olarak baktığımızda aÅŸağı yönde düşüş var, zaten birçok ÅŸirket zor durumdaydı, aldıkları kredileri döndüremiyorlardı. 2019’daki yukarı doÄŸru ivmeyi gördüklerinde geride kalmamak için kredi aldılar, büyük yatırım yaptılar, hızlı ÅŸekilde büyümeye geçildi. Åžimdi (piyasalar) birdenbire durunca ödeme dengesi bozulacak.” ifadelerini kullandı.

“Piyasa kendi dengesini bulacak”

Öte yandan, düşük fiyatların Temmuz’a kadar devam edeceÄŸi öngörüsünde bulunan Çatak, piyasaların daha sonra kendisini toparlayacağına inandığını söyledi.

Çatak, “Ä°nsanlar direksiyona geçip tekrar iÅŸe gitmeye, alışveriÅŸe gidip benzin tüketmeye baÅŸladığında piyasa tekrar kendi dengesini bulacak, petrolcü olarak baktığımda bunu ümid ediyorum.” diye konuÅŸtu.

Brent petrol fiyatlarının 20 doların altına düştüğü zaman üretimin sürdürülebilir olmadığını belirten Çatak, ”petrol fiyatlarının 2021’de tekrar 60-70 dolar seviyesinde dengeye oturacağı” tahmininde bulundu.

Krizde yatırımlar üretime deÄŸil AR-GE’ye

Çatak, ÅŸimdiye kadar petrol endüstrisinin her krizden biraz daha güçlü çıkma trendi izlediÄŸini belirterek, “Sebebi, kriz aÅŸamasında büyük ÅŸirketler yatırımı üretime deÄŸil, daha çok AR-GE’ye yönlendirdiler, ‘ne yaparız da biz maliyetleri aÅŸağı çekeriz’ diye düşündüler ve böylece ayakta kaldılar. Piyasalar açıldığı zaman da daha güçlü bir ÅŸekilde geri döndüler.” dedi.

Son bir kaç ayda bu konuda sürdürülen çalışmaların da meyvelerini vermeye baÅŸladığını belirten Çatak, “Ä°ngiltere varil başına maliyeti 18 dolara, Brezilya 15 dolara, Kanada 13-14 dolara, Rusya da 10 dolar altında petrol üretebiliyor bugün. Bunlar hep yeni teknolojiler sayesinde oldu. Ãœretim maliyetleri düşünce endüstri biraz daha ayakta kalabiliyor.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

“Kriz geliÅŸmekte olan ülkeler için avantaj”

Petrol sektöründeki düşüşlerin Türkiye’ye etkisini de deÄŸerlendiren Çatak, bu dalgalanmaların ülkeye düşük enerji girdisi bakımından fırsat olarak görülebileceÄŸini belirtti.

Çatak, “Düşük petrol fiyatlarının Türkiye gibi geliÅŸmekte olan ülkeler için avantaj olacağını düşünüyorum. Buradaki düşük enerji girdileri ile daha fazla üretip pazarlara açılabiliriz, bu açıdan bir fırsattır, iyi deÄŸerlendirmek lazım.” diye konuÅŸtu.

Dünyada elektrikli araçların yaygınlaşmasının uzun vadede petrol üretimine etkisini de değerlendiren Çatak, bunun bir tehdit oluşturmadığına inandığını belirtti.

Çatak, elektrik üretiminde hala yüzde 95 petrol ve doÄŸal gaza bağımlı olunduÄŸuna dikkat çekerek, “O çevreci Tesla araçlarında yaktığımız elektrik aslında bir yerde yanan termik santralin bacasından tüten dumanlarla geliyor. Dolayısıyla elektrikli araçların yollara çıkışı, saÄŸlık ve temizlik açısından önemli ama petrol tüketimini çok etkileyeceÄŸini düşünmüyorum.” ifadelerini kullandı.

Kaynak: AA