Koyunların kalp kapakçığının insan hücreleriyle uyumlu olduğu belirlendi

Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesinde bir öğrencinin doktora tezi kapsamında, kalp damar hastalıklarının tedavisinde insanlara biyolojik kalp kapakçığı nakletmek için koyunlardan elde edilen dokuların kullanılabilmesine yönelik araştırma yapıldı.

Bilecik Åžeyh Edebali Ãœniversitesinde (BÅžEÃœ) Fen Bilimleri Enstitüsü öğrencisi Müslüm Süleyman Ä°nal, Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. Cihan Darcan danışmanlığında, “Koyun kalp kapakçığının hücresizleÅŸtirilmesiyle rejeneratif (yenileyici) insan kalp kapakçığının geliÅŸtirilmesi ve etkinliÄŸinin deÄŸerlendirilmesi” konulu doktora tezi hazırladı.

Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Bilimsel Araştırma Fonu tarafından desteklenen ve 2 yıl süren araştırmada, ölümcül kalp damar hastalıklarının önemli nedenlerinden kalp kapakçığı rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılan kapakçık değişiminde mekanik olanlara göre daha iyi sonuç verdiği için tercih edilen biyolojik uygulamalar ele alındı.

Biyolojik yöntemde kullanılan domuz dokularına alternatif bulmak için yola çıkan Darcan ile İnal, koyun kalp kapakçıklarını hücresiz hale getirdikten sonra üzerine insan hücrelerini ekledi. Doku mühendisliğiyle geliştirilen, yeniden hücrelendirilen bu kapakçığın canlılık özelliği kazandığı ve insan hücreleriyle yeniden şekillenmeye başlandığı gözlendi.

AraÅŸtırmada, büyüme özelliÄŸi bulunan, tüm hasta gruplarında kullanılabilecek “kiÅŸiye özgü” tedavi yaklaşımı potansiyeli bulunan kapakçık modelinin, domuz dokularına alternatif olarak kullanılabileceÄŸi ortaya konuldu.

“Bioengineering” adlı dergide de yayımlanan ve patent alınmasına yönelik hazırlık yapılan proje kapsamında söz konusu kalp kapakçığının kullanılabilir hale getirilmesi için çalışmalar sürüyor.

Prof. Dr. Cihan Darcan, AA muhabirine, Yükseköğretim Kurulunun 100/2000 Doktora Bursu kapsamında biyomalzeme ve doku mühendisliği alanında tez hazırlayan öğrencisi Müslüm Süleyman İnal ile çalıştıklarını söyledi.

Darcan, çalışmada YTÃœ Elektrik-Elektronik Fakültesi Biyomedikal MühendisliÄŸi Bölümü Öğretim Ãœyesi Doç. Dr. Ali Akpek’in eÅŸ danışman ve proje yürütücüsü olarak büyük katkılar saÄŸladığını dile getirdi.

Dünyada kardiyovasküler hastalıklardan ölümlerin yüzde 30’unun kalp kapakçığıyla ilgili sorunlardan kaynaklandığına dikkati çeken Darcan, şöyle devam etti:

“Kapakçıkların tedavi süreçlerinde kullanılan yapay kapakçık olarak mekanik kapakçıklar, bir de biyolojik kapakçıklar bulunmaktadır. Bu kapakçıkların mekanik olanlarının çocuklarda, hamilelerde kullanılmasında zorluklar yaÅŸanmaktadır. Ayrıca mekanik olduÄŸu için de belirli bir zaman aralığında deÄŸiÅŸtirilmesi gerekmektedir. Biyolojik kapaklar genellikle domuzlardan yapılmaktadır. Dolayısıyla domuzların getirdiÄŸi negatiflikler, taşıdıkları virüsler, Ä°slam dünyasında domuza karşı hassasiyetler göz önüne alındığında alternatif, daha uyumlu kullanılabilir rejeneratif kapaklara ihtiyaç vardır. Çalışmamızda ilk defa koyun kalp kapakçığına insan hücresi ekerek gelecekte kullanılabilecek kiÅŸiye özgü rejeneratif bir kapakçık üretimini saÄŸlamaya çalıştık.”

“KiÅŸiye özel, rejeneratif kapakçık üretiminin temellerini attık”

Müslüm Süleyman İnal da mekanik kapakçıkların yüksek ve uzun kullanım ömrüne sahip olması gibi avantajlarına rağmen hastalarda ömür boyu kan sulandırıcı ilaç kullanım gerektirmesi gibi dezavantajlarının bulunduğunu, yaşlı, hamile ve çocuklarda önerilmediğini aktardı.

Klinik çalışmalarda, biyolojik kapaklarda yararlanılan domuz dokularının insanlarda bağışıklık yanıtı oluÅŸturduÄŸu, doku reddine veya hastanın ölümüne yol açtığının ortaya konulduÄŸunu dile getiren Ä°nal, “Mekanik kapakların 20 yıl, biyolojik kapakların ise 15 yıl kullanım süreleri sonunda deÄŸiÅŸtirilmesi gerekmektedir.” dedi.

İnal, kalıcı tedaviyi sağlamanın kilit noktasının insan vücudunda bağışıklık yanıtı oluşturmayan, kendini yenileyebilen, biyolojik bakımdan uyumlu bir kapakçık elde etmek olduğunu vurguladı.

Bu amaçla yaptıkları tez çalışmasında, koyun kalp kapakçıklarının hücresizleştirilerek bağışıklık tepkisine neden olabilecek bileşenlerin dokudan uzaklaştırıldığı bilgisini veren İnal, şöyle konuştu:

“Elde ettiÄŸimiz hücresiz iskele üzerine insan hücreleri ekildikten sonra koyun kapakçıklarının biyolojik uyumluluÄŸu test edilmiÅŸtir. Elde ettiÄŸimiz bulgulara göre insan hücreleri, hücresizleÅŸtirilmiÅŸ koyun kapakçıklarını doldurarak yüksek düzeyde çoÄŸalabilmiÅŸ ve bu iskeleyi yeniden düzenleyerek rejeneratif özellikte bir kapakçık yapısına dönüşüm saÄŸlanmıştır. Bu sonuçlardan yola çıkarak kalıcı bir tedavi saÄŸlayabilecek kapakçık modelinin oluÅŸturulduÄŸu söylenebilir. Koyun kapakçıkları klinikte henüz denenmemiÅŸ olsa da bu anlamda büyük bir potansiyeli vardır. Yaptığımız çalışma ile hastanın kendisinden alınan hücrelerin koyun kapakçığına ekimi sonrası kiÅŸiye özel, rejeneratif kapakçık üretiminin temellerini atmış bulunmaktayız.”

Kaynak: AA