Parça üretimi hızlandı, Hürjet uçağı montaja hazırlanıyor

TUSAÅž EÄŸitim Uçakları Program Müdürü Çopur, “Bu yılın son çeyreÄŸinde montaj faaliyetlerine baÅŸlamayı hedefliyoruz. Nihai hedefimiz de belli konfigürasyonda güvenli uçuÅŸumuzu 2022 yılının aralık sonu itibarıyla gerçekleÅŸtirmiÅŸ olmak.” dedi.

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ), kritik tasarımın tamamlanmasıyla jet eğitim uçağı Hürjet için yoğun şekilde detay parça üretimine geçti, yıl sonunda montaj çalışmalarına başlanması hedefleniyor.

TUSAÅž EÄŸitim Uçakları Program Müdürü Tuncay Çopur, AA muhabirine, Hürjet’in, AÄŸustos 2017’de ÅŸirketin öz kaynaklarıyla Jet EÄŸitim Uçağı GeliÅŸtirme Projesi olarak baÅŸlatıldığını söyledi.

Nisan 2018’de kavramsal tasarım aktivitelerinin, Temmuz 2019’da ön tasarım faaliyetlerinin, Åžubat 2021’de kritik tasarım faaliyetlerinin baÅŸarıyla sonuçlandırıldığını ifade eden Çopur, tasarım döngülerinin sonuçlanmasıyla üretim faaliyetlerine geçildiÄŸini bildirdi.

Ä°lk detay parçaların ocak ayı itibarıyla üretilmeye baÅŸlandığını belirten Çopur, “Kritik tasarımın tamamlanmasıyla birlikte de yoÄŸun ÅŸekilde detay parça üretim faaliyetlerimize baÅŸladık. 4 bin 400 civarında detay parça üretimi hedefleniyor. Yüzde 80 yan sanayi, yüzde 20 TUSAÅž’ta üretilecek ÅŸekilde planlıyoruz.” dedi.

Jet eğitim uçağı modeline uygun olarak tasarım aktivitelerine devam ettiklerini anlatan Çopur, uçağın farklı rollerde kullanılabilecek altyapıya sahip bulunduğuna dikkati çekti.

Çopur, şu bilgileri verdi:

“ÖrneÄŸin halihazırda Türk Yıldızları’nın kullandığı, komutanlarımızın uçtuÄŸu akrotim yerine geçebilecek bir uçak altyapısına da sahiptir. Yine Deniz Kuvvetlerimizin uçak gemisine inip kalkabilecek altyapıya sahiptir ve bununla ilgili Deniz Kuvvetlerimizle görüşmelerimiz devam etmektedir. Halihazırda biz tasarımlarımızı Hava Kuvvetlerimizin ihtiyaçlarını göz önüne alarak dondurmuÅŸ durumdayız. Halihazırda TUSAÅž ve Hava Kuvvetleri pilotlarının görüşleriyle de geliÅŸtirme faaliyetlerimize devam ediyoruz. Çok kısa vadede haziran ayı itibarıyla tamamen üretimlerimize baÅŸlamayı, bu yılın son çeyreÄŸinde montaj faaliyetlerine baÅŸlamayı hedefliyoruz. Nihai hedefimiz de belli konfigürasyonda güvenli uçuÅŸumuzu 2022 yılının aralık sonu itibarıyla gerçekleÅŸtirmiÅŸ olmak. Bu süreçten sonra da sertifikasyon faaliyetlerimiz de devam edecek ve bir aksilik olmazsa 2025-2026’da bu ürünümüzü kullanıma sunmayı hedefliyoruz.”

Yurt dışı ihtiyaçlar da düşünüldü

Tuncay Çopur, geliştirme faaliyetlerini sürdürürken sadece yurt içi değil, yurt dışındaki ihtiyaçları da gözettiklerini, uluslararası alanda rekabet edebilecek bir platform ortaya çıkarmaya çalıştıklarını söyledi.

Çeşitli tanıtım faaliyetlerinde bulunduklarını anlatan Çopur, tasarım faaliyetlerinin tamamen dondurulmasıyla bu faaliyetlerin hızlanacağını, uluslararası alanda tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine yoğun şekilde devam edeceklerini vurguladı.

Proje kapsamında 2 farklı prototip üretmeyi hedeflediklerini belirten Çopur, “Nihai montaj faaliyetlerimize bu yılın son çeyreÄŸinde baÅŸlayıp 2022 son çeyreÄŸinde de tamamlanmış, yer testlerini icra edebileceÄŸimiz, iniÅŸ takımları üzerinde olan, motor çalıştırabileceÄŸimiz prototip uçağımızı gösteriyor olacağız. 2022 yılının son çeyreÄŸinde de yer testlerimizi yapıp aralık sonu itibarıyla da ilk uçuÅŸumuzu icra etmeyi hedefliyoruz.” diye konuÅŸtu.

Farklı görevlere hazırlıklı bir uçak olacak

Öncelikli hedefin 2025-2030’lu yıllarda ulusal ve uluslararası alanda ihtiyaç duyulan bir jet eÄŸitim uçağı tasarlayıp üretmek olduÄŸunu vurgulayan Çopur, bunun yanında çeÅŸitli rollerde de ihtiyacın karşılanabileceÄŸini deÄŸerlendirdiklerini anlattı.

Çopur, şunları kaydetti:

“Bunlardan ilki akrotim ihtiyacını karşılayacak bir uçak tasarlayabilmek. Devamında çeÅŸitli tatbikatlarda kullanılan karşıt kuvvet uçağı olarak kullanılan bir uçak versiyonunu da çıkarmayı hedefliyoruz. Paralelde bunların ilerleyen dönemde harbe hazırlığa geçiÅŸ aÅŸamasında çeÅŸitli versiyonları da olabilir. Ä°lerleyen süreçte bunlar da gündeme gelebilir. Bu ihtiyaçları da ileride karşılayabilecek ÅŸekilde altyapımızı olgunlaÅŸtırmaya ve potansiyel gereksinimleri toplayıp hepsini mevcut uçakta altyapımıza yansıtmaya çalışıyoruz. Aynı zamanda ulusal ve uluslararası alanda eÄŸitim uçağı ihtiyacından harbe hazırlık uçağına geçiÅŸ aÅŸamasında bir eÄŸitim ihtiyacını görüyoruz. Bu boÅŸluÄŸu da dolduracak bir platform tasarlayıp üreteceÄŸiz. Milli Muharip Uçak Projesi’nde pilotlarımızın eÄŸitim ihtiyaçlarını öncesinden karşılayabilecek bir eÄŸitim uçağı tasarlayıp geliÅŸtirmeyi ve kullanıma sunmayı hedefliyoruz.”

TCG Anadolu’ya yönelik çalışmalar

Hürjet’in, Türkiye’nin en büyük savaÅŸ gemisi olacak TCG Anadolu’ya iniÅŸ kalkış yapabilmesine yönelik çalışmalara iliÅŸkin de bilgi veren Çopur, şöyle konuÅŸtu:

“Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızla yaptığımız toplantılarda bu hususu deÄŸerlendirdik. Halihazırda bu ihtiyacın karşılanabilmesine yönelik gerek uçak üzerinde gerekse gemi üzerinde ne tür sistemlere, revizyonlara ihtiyaçlar var deÄŸerlendiriyoruz ve bu iÅŸ birliÄŸinin devam etmesi için de bir protokol hazırlığı içindeyiz. Bu protokolümüz yakın zamanda imzalanırsa hem uçak üzeri gereksinimlere hem de gemi üzerinde ne tür modifikasyonlar yapılması gerektiÄŸine yönelik detay çalışmalarımızı yapıp bunları tasarım faaliyetlerimize yansıtacağız. Åžu ana kadar yaptığımız faaliyetlerde uçağımızın da gemiye inip kalkabilecek, operasyonel ihtiyaçları karşılayabilecek seviyede olduÄŸunu deÄŸerlendiriyoruz. Birkaç sistemin entegre edilmesine ihtiyaç olabilir. Bunu da ilerleyen süreçte detaylı ÅŸekilde deÄŸerlendirip tasarım faaliyetlerimize yansıtıyor olacağız.”

Uçağın yaklaşık 14 metre uzunlukta, 4 metre yükseklikte ve 9,5 metre kanat uzunluğunda olmasının hedeflendiğini belirten Çopur, tek motorlu uçağın maksimum hızının 1,3 macha kadar çıkmasını hedeflediklerini, 45 bin feet seviyesinde uçuş gerçekleştirebileceğini öngördüklerini söyledi.

Tuncay Çopur, uçakta üçer adet kanat altında ve bir adet gövde altında olmak üzere 7 istasyon bulunduğunu ve bunların farklı amaçlar için kullanılabileceğini dile getirdi.

Mühendislik simülatörüyle tasarım aşamasında gelişiyor

Hürjet Projesi’nde mühendislik simülatöründen de etkin ÅŸekilde yararlandıklarını belirten Çopur, sözlerini şöyle tamamladı:

“Normalde simülatör denildiÄŸinde insanların aklında uçakların teslim edilmesi sonrasında pilot eÄŸitimlerinde kullanılan simülatörler gelir. Bu 270 derece simülatörü. Platformumuzu kullanıcı ihtiyaçlarını dikkate alarak geliÅŸtirmek istediÄŸimiz için hem TUSAÅž hem kullanıcı pilotları ile birlikte bu simülatörde uçuÅŸlar yaparak uçuÅŸ kontrol yüzeylerini, manevra kabiliyetlerini ve pilot uçak arayüzlerini deÄŸerlendirerek onların yorumları, ihtiyaçları doÄŸrultusunda tasarıma geri dönüp gerekli deÄŸiÅŸiklikleri yapabiliyoruz.

Kullanıcılardan aldığımız geri beslemeler bazen çok geç olabiliyor ve deÄŸiÅŸiklikleri tasarımlar donduktan sonra uygulamak hem zaman hem de maliyet gerektiren ÅŸeyler. Bugün itibarıyla bu ihtiyacı tespit edip pilotlarla durumu deÄŸerlendirip ihtiyaç duyulabilecek deÄŸiÅŸiklikleri de Hürjet’e yansıtmayı hedefliyoruz. Bu simülatör vasıtasıyla gelebilecek pilot yorumlarını bugün itibarıyla alıp ileride doÄŸabilecek ilave ihtiyaçları da ÅŸimdiden uçaklarımıza, tasarım süreçlerimize yansıtmayı hedefliyoruz.”

Kaynak: AA