Trump’ın DSÖ’ye açtığı ‘koronavirüs savaşı’ kızışıyor

ABD BaÅŸkanı Trump’ın, yeni tip koronavirüs salgınında “Çin odaklı davranmak” ve “salgının boyutlarını örtbas etmek” ile suçladığı Dünya SaÄŸlık Örgütüne ABD’nin saÄŸladığı fonu kesmesi, çeÅŸitli tartışmalara yol açtı.

Tüm dünya küresel bir salgının pençesindeyken, önemli bir uluslararası aktör olan DSÖ’nün yeterliliÄŸi ve Trump’ın bu kuruluÅŸa saÄŸladığı fonları kesmesi, dünya medyasının önemli gündem maddelerinden biri oldu.

Birçok açıklamasında, 31 Ocak’ta aldığı Çin’e sınırları kapatma kararına DSÖ’nün karşı çıktığını anımsatan Trump, burada DSÖ’yü dinlememekle “akıllıca” davrandığını savunuyor.

Ancak Trump’ın virüse karşı yaklaşımında krizin ilk günleri ile ÅŸu anki durum arasında ciddi farklar olduÄŸu gözleniyor.

Trump ilk virüs tweetinde Çin’i övdü

ABD’de ilk virüs vakasının görüldüğü 21 Ocak’tan sonra uzun süre, “Biz hazırlıklıyız. Her ÅŸey kontrol altında.” mesajı veren Trump, 24 Ocak’ta virüse iliÅŸkin yaptığı ilk Twitter paylaşımında Çin’in virüs ile mücadelesini övdü.

Trump, söz konusu mesajında, “Çin, koronavirüsü kontrol altına almak için çok çalışıyor. ABD, Çin’in çabalarını ve ÅŸeffaflığını büyük bir memnuniyetle karşılıyor. Her ÅŸey çok iyi olacak. Özellikle de Amerikan halkı adına Çin Devlet BaÅŸkanı Åži Cinping’e teÅŸekkür ederim.” ifadesini kullandı.

Nitekim Trump’ın bu paylaşımı, Trump’a muhalif Amerikan medyasında bugünlerde sıklıkla gündeme getiriliyor.

DSÖ, 30 Ocak’ta Kovid-19 salgınıyla ilgili, “uluslararası kamu saÄŸlığı acil durumu” ilan etti. Ancak 31 Ocak’ta ülkelere “Çin’e sınırlarınızı kapatmayın” çaÄŸrısı yaptı.

Durumun kontrol altında olduÄŸunu savunsa da ABD’de vakaların hızla artması üzerine Trump, DSÖ’nün çaÄŸrısına kulağını tıkadı ve 31 Ocak’ta Çin’den gelen kiÅŸilere ülkeye giriÅŸ yasağı koydu.

Trump, nisan ayında virüsün geçeceğini savundu

Trump’ın 10 Åžubat’ta Fox News’e verdiÄŸi mülakatta yaptığı, “Nisan ayında havaların ısınmasıyla virüs mucizevi bir ÅŸekilde yok olacaktır.” açıklaması ise o günlerde Amerikan basını ve kamuoyunda sıklıkla tartışıldı.

24 Åžubat’ta ABD’deki vakaların artmasına raÄŸmen virüsün hala kontrol altında olduÄŸunu kaydeden Trump, “ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) ile DSÖ birlikte çalışıyor.” dedi.

Durumun ciddileÅŸmesi ve koronavirüsün küresel bir kriz haline geleceÄŸinin ayak seslerinin net bir ÅŸekilde duyulmasıyla Trump, 11 Mart’tan itibaren virüse karşı ciddi bir tavır takınmaya baÅŸladı.

11 Mart’taki ulusa sesleniÅŸ konuÅŸmasında, Avrupa’dan gelen uçuÅŸları askıya aldığını duyuran Trump, 13 Mart’ta da ulusal acil durum ilan etti.

Trump, 27 Mart’ta Fransa CumhurbaÅŸkanı Emmanuel Macron ile yaptığı telefon görüşmesi baÅŸta olmak üzere birçok konuda DSÖ’nün de içinde bulunduÄŸu uluslararası kuruluÅŸlara verilen desteÄŸin önemine dikkati çekti.

7 Nisan’da DSÖ’ye tepki gösterdi

Ancak Trump, 7 Nisan’da Twitter hesabından yaptığı paylaşımla DSÖ’ye karşı mücadelesini baÅŸlatmış oldu.

Trump, söz konusu mesajında, “DSÖ, bu defa gerçekten patladı. Fonunu büyük oranda ABD saÄŸlıyor ama bu örgüt nedense hala Çin odaklı. Bu konuyla ilgileneceÄŸiz. Neyse ki Çin’e sınırların açık tutulması tavsiyelerini kabul etmedim. Neden bize bu kadar hatalı bir tavsiye verdiler?” ifadelerini kullandı.

Söz konusu tavrını aynı günkü basın toplantısında da sürdüren Trump, ABD’nin Çin’e göre kuruluÅŸa daha çok fon saÄŸlamasına raÄŸmen DSÖ’nün Çin merkezli hareket ettiÄŸini kaydederek, “DSÖ’nün iÅŸleyiÅŸine bir bakacağız. Ancak DSÖ’ye saÄŸladığımız fonları büyük oranda askıya alacağız.” dedi.

Trump, bir gazetecinin “DSÖ Çin odaklı derken neyi kastediyorsunuz?” sorusunu ise “Önce Çin’e sınırlarımızı kapatmamamızı söylediler. Vuhan’da olanları görmeleri gerekirdi. Görmüş de olmalılar ama bunları bildirmediler.” ÅŸeklinde yanıtladı.

“Salgın tehdidini küçümsediler”

Trump’ın açıklamalarının ardından 8 Nisan’da DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, isim vermeden Trump’ı eleÅŸtirerek, “Bu virüsü politize etmeyin. Daha fazla ceset torbası görmek istiyorsanız siyasete alet etmeye devam edebilirsiniz.” açıklamasını yaptı.

Trump ise aynı günkü basın toplantısında, Ghebreyesus’un ifadelerine,”Çin ile iliÅŸkilerine baktığım da DSÖ’nün virüsü siyasileÅŸtirmekten bahsettiÄŸine inanmıyorum. Bize ceset torbalarından bahsediyorlar. DSÖ bize doÄŸru analizleri yapsaydı insanlarımıza daha iyi bir hizmet verirdik.” yanıtını verdi.

DSÖ’nün salgını küçümsediÄŸini kaydeden Trump, DSÖ’ye, “Salgın tehdidini küçümsediler.” suçlamasında bulundu.

Trump’tan beklenen açıklama ise 14 Nisan’da geldi. Örgütün adeta Çin için çalıştığını ileri süren Trump, “Bugün yönetimime, Dünya SaÄŸlık Örgütüne saÄŸladığımız fonu durdurma talimatı veriyorum. Herkes orada neler döndüğünü biliyor.” ifadesini kullandı.

Trump bu kararı alırken yönetiminin, “DSÖ’nün salgın konusundaki ihmal ve örtbaslarını deÄŸerlendirdiÄŸini” de sözlerine ekledi.

“DSÖ, Çin’in piyonu”

15 Nisan’da yine Beyaz Saray’da kameraların karşısına geçen Trump, “Neler olduÄŸunu anlamamız uzun zaman aldı. Ancak, DSÖ’nün (Çin’de) neler olduÄŸunu bildiÄŸine dair içimde bir his var. DSÖ, ülkelerin sınırlarını virüse karşı korumakta baÅŸarısız oldu. Bu büyük bir hataydı. Belki de bir hata deÄŸildi ve DSÖ birçok ÅŸeyi biliyordu.” ifadesini kullandı.

Trump, DSÖ’nün, ABD’nin Çin’e sınırlarını kapatma kararına da karşı çıktığını anımsatarak, “DSÖ hakkında içimde kötü hisler var. DSÖ, Çin’in piyonu ve Çin odaklı çalışıyor.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Trump’ın kararı tartışılıyor

Trump’ın son yılların en önemli küresel saÄŸlık krizinin ortasında DSÖ’ye verdiÄŸi fonları askıya alması uluslararası kamuoyunda ve DSÖ’de ciddi tepki çekti.

DSÖ Genel Direktörü Ghebreyesus, Trump’ın bu kararının ardından, ABD’nin, DSÖ için uzun süreli ve cömert bir dost olduÄŸunu belirterek, “Umuyoruz ki böyle de devam edecek. Trump’ın, DSÖ’ye saÄŸladığı fonu durdurma kararını esefle karşılıyoruz.” yorumunu yaptı.

BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ise Trump’ın kararına, ”Åžu an koronavirüse karşı mücadelede DSÖ’nün ya da herhangi bir insani yardım kuruluÅŸunun kaynaklarını azaltma zamanı deÄŸil, dayanışma zamanı.” sözleriyle tepki gösterdi.

Ayrıca İsviçre, İran, Çin, Rusya, Almanya ve Afganistan gibi ülkelerden de tepkiler geldi.

Trump istihbaratı dinlemedi mi?

Amerikan basını ise Trump’ın krizin baÅŸlarındaki “Buna grip gibi davranın”, “Çin iyi iÅŸ çıkarıyor” ve “Nisan gelince virüs geçer” gibi açıklamalarını anımsatıyor.

Ayrıca Amerikan istihbaratının Çin’deki salgın konusunda Trump’ı ocak ve ÅŸubat aylarında uyardığını öne süren basın, Trump’ın elinde imkan varken uyarılara kulak asmadığı ve önlem almakta geciktiÄŸi için krizin bu kadar kötüleÅŸtiÄŸini savunuyor.

Amerikan kamuoyunda ayrıca, Trump’ın DSÖ’yü hedef tahtasına oturtması, koronavirüs salgınına iliÅŸkin Çin’e yönelik atacağı adımların bir ön habercisi olarak da yorumlandı.

Kaynak: AA