Türk bilim insanlarınca yapılan çalışmayla, beyin hücrelerinde “mikroplastik” tespit edildi

Türk bilim insanlarınca, beyin hücrelerinde “mikroplastik” bulunduÄŸunu ortaya koyan bilimsel çalışma, günlük yaÅŸamda birçok alanda kullanılan bu ürünlerin, gelecekte Alzheimer, MS ve inme gibi hastalıklarda etken olup olmadığına ışık tutacak.

Gazi Ãœniversitesi (GÃœ) Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Ãœyesi Doç. Dr. Emrah Çeltikçi ve Çukurova Ãœniversitesi Su Ãœrünleri Fakültesi Öğretim Ãœyesi Doç. Dr. Sedat GündoÄŸdu tarafından yapılan bilimsel çalışma, Kanada’da hazırlanan belgeselde yer aldı ve The New York Times’da makale olarak yayımlandı.

Çeltikçi, mikroplastiklerin sağlık üzerindeki etkisine ve gerçekleştirilen bilimsel çalışmaya ilişkin, AA muhabirine açıklama yaptı.

Günlük yaşamda kullanılan hemen her şeyin içinde plastik bulunduğuna dikkati çeken Çeltikçi, kumaşlardan araba direksiyonuna, asfalttan su şişesi ve saklama kaplarına, tıbbi uygulamalarda kullanılan damar yolu aparatından ilaç kutularının kapaklarına kadar birçok üründe plastik olduğunu söyledi.

Çeltikçi, yaklaşık 100 yıldır insanların plastiklerle iç içe olduÄŸuna iÅŸaret ederek, “ÖrneÄŸin, plastik bir ÅŸiÅŸeye su konulduÄŸunda, küçük plastik parçaları ayrılmaya baÅŸlıyor ve ayrılan parçaların çoÄŸu nano diye isimlendirilen gözle görülemeyecek kadar küçük parçalardan oluÅŸuyor. Böylece, vücudun herhangi bir yerine engelsiz ÅŸekilde geçebiliyor. Bunlar mikroplastik olarak isimlendiriliyor.” diye konuÅŸtu.

Mikroplastiklerin sağlığa etkisine ilişkin ilk çalışmaların deniz ürünleri üzerinde başladığını ve balık hücrelerinde plastik tespit edildiğini anımsatan Çeltikçi, daha sonra insan dokularındaki etkilerinin incelendiğini anlattı. Çeltikçi, bu çalışmaların bazılarında mikroplastiklerin kolon kanseri hücrelerinde ve plasentada görüldüğünü ortaya konulduğunu hatırlattı.

Çeltikçi, 2022’de Mikroplastik Çalışma Grubu ile temas kurduÄŸunu ve bu alanda yapılan çalışmaları incelediÄŸini aktararak, dünya literatür taramalarında çevresel faktörlere baÄŸlı beyinde mikroplastiklerin bulunup bulunmadığını gösteren bir çalışmanın olmaması üzerine bu konuya yöneldiÄŸini anlattı.

“Beyin hücrelerinin her yerinde mikroplastiklerin olduÄŸunu belirledik”

Beynin diğer organlardan çok farklı olduğunu dile getiren Çeltikçi, çalışma sürecine ilişkin şu bilgileri verdi:

“Beyinde kan beyin bariyeri var. Kandaki her ÅŸey beyne aynen geçmiyor. ÖrneÄŸin, karaciÄŸerde damarlarla karaciÄŸer arasında bir bariyer yok ama beyinde var. Beyinde kanın iletiminde bile filtreleme var. Çünkü, beyin hücreleri doÄŸrudan kanla temas ettiÄŸinde, yani saÄŸlıklı kan bile ulaÅŸtığında beyne zarar veriyor. Dolayısıyla, mikroplastikler beyne geçiyor mu, kan beyin bariyeri bunu engelliyor mu diye bakmak istedik.”

Bu kapsamda Doç. Dr. Sedat Gündoğdu ile çalışma başlattıklarını belirten Çeltikçi, şunları kaydetti:

“Ön çalışmayla, beynin kendi ürettiÄŸi tümörlerden 4. evre olanların MR görüntülerini inceledik. Bu tümörler, normalde kan beyin bariyerini bozarak harap eder. Kan beyin bariyerini bozan tümör ile kan bariyerinin bozuk olmadığını gösteren MR görüntülerini belirledik. Ameliyatta, hastanın beynindeki kan beyin bariyerinin bozuk olduÄŸu ve bozuk olmadığı bölgelerden örnekler aldık ve bunların içinde mikroplastik bulunup bulunmadığını inceledik. Ä°ncelemeler sonucunda, hasar gören ve hasar görmeyen beyin hücrelerinin her yerinde mikroplastiklerin olduÄŸunu belirledik. Çalışma kapsamında ÅŸu anda örnek toplamaya devam ediyoruz ve 50 ayrı örnekte tek tek çalışacağız.”

Çeltikçi, araÅŸtırmanın sonuçlarının farklı uzmanlık alanlarında da ayrı ayrı çalışmaları beraberinde getireceÄŸini ifade ederek, “Åžu an beyin hücrelerinde mikroplastiklerin bulunduÄŸunu biz gösterdik. Asıl soru, acaba devam edecek çalışmalarla mikroplastikler, demans, MS, Alzheimer gibi hastalıklara neden oluyor mu? Ayrıca beyin kanamaları, inme üzerinde etkisi var mı? Çalışmalar bunlara ışık olacak.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Birçok ülkeden teklif

Çeltikçi, Kanada’da plastiklerin etkileri üzerine belgesel hazırlayan bir grubun, çalışmayı duyarak kendileriyle iletiÅŸime geçtiklerini söyledi.

Türkiye’ye gelen ekibin, belgeselde Türk bilim insanlarınca yürütülen bu araÅŸtırmaya da yer verdiklerini anlatan Çeltikçi, belgeselin Kanada’da izleyiciyle buluÅŸtuÄŸunu belirtti.

Çeltikçi, bu sürecin ardından Türkiye’de yapılan çalışmanın hızla dünyada duyulmaya baÅŸladığını ve ABD, Kanada baÅŸta olmak birçok ülkeden AR-GE çalışmalarının devamının ülkelerinde yapılması için tekliflerin geldiÄŸini dile getirdi.

AraÅŸtırmanın ön sonuçlarının bilimsel makale olarak tamamlandığını ve uluslararası tıp dergisinde yayımlanmak üzere gönderildiÄŸini vurgulayan Çeltikçi, “Çalışmamız daha başında Kanada’da plastiklerin zararına iliÅŸkin farkındalığın artırılması için çekilen ‘Plastic People’ isimli belgeselde yer aldı ve hemen ardından da The New York Times’ta makale olarak yayımlandı. Makalede, plastiklerin artık beynin içine kadar girdiÄŸinin Türkiye’de yapılan çalışmaya ortaya konduÄŸu belirtildi.” ifadelerini kullandı.

Kaynak: AA