TUSAÅž’tan insansız uçak çalışması

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ Genel Müdürü Kotil, yapay zekanın ikinci bir pilot gibi görev yaptığı Milli Muharip Uçak (MMU) yanında insansız uçak teknolojileri konusunda çalışmalar yaptıklarını belirtti.

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AÅž (TUSAÅž) Genel Müdürü Temel Kotil,  SAHA Ä°stanbul tarafından savunma, havacılık ve uzay sektöründe faaliyet gösteren firmalara özel hazırlanan Yöneticilik GeliÅŸim Programı’nda (SAHA MBA) yürüttükleri projelere iliÅŸkin açıklamalarda bulundu.

Şirketin 3 uçak, 6 helikopter, 2 insansız hava aracı ve hedef uçak projeleri yürüttüğünü ifade eden Kotil, bunun yanında uydu projelerini sürdürdüklerini söyledi.

Kotil, en önemli projelerinin MMU olduğuna dikkati çekerek, proje için 3 bin TUSAŞ personeli yanında, projeye katkı verecek diğer şirketlerde de 3 bin personele ihtiyaç duyulacağını bildirdi.

5. nesil uçaklarda tek pilot bulunduÄŸunu, yapay zekanın ise ikinci pilot gibi görev yaptığını anlatan Kotil, MMU’nun da bu özelliÄŸe sahip, “daha zeki bir uçak” olduÄŸunu vurguladı. Kotil, uçağın 2023’te motorunu çalıştıracağını, 2025’te uçacağını, 2028’de Hava Kuvvetlerine teslim edileceÄŸini dile getirerek, “Bunu baÅŸarınca Türkiye neyi baÅŸarıyor? ABD neyi baÅŸarıyorsa biz de onu baÅŸarıyoruz.” dedi.

MMU’nun motorunun TR Motor tarafından geliÅŸtirildiÄŸine iÅŸaret eden Kotil, motorun alt ve yan bileÅŸenlerinin geliÅŸtirilmesinde baÅŸka firmaların da desteÄŸini beklediklerini kaydetti. Kotil, “Ä°niÅŸ takımlarını bir Türk ÅŸirketi bir Ä°talyan ÅŸirketiyle yapacak, hakları Türkiye’de olacak. Ä°klimlendirme Türkiye’de yapılacak. Uçağın MMU olabilmesi için tamamen Türkiye’ye ait olması gerekiyor.” diye konuÅŸtu.

Türkiye’nin kalite, hız ve ucuzluÄŸu bir araya getirmesi gerektiÄŸini belirten Kotil, rakiplerin de Türkiye’nin ve TUSAÅž’ın havacılıkta güçlü bir oyuncu haline geldiÄŸinin farkında olduklarını söyledi. Kotil, ÅŸu deÄŸerlendirmede bulundu:

“F-35’in lisansını verseler TUSAÅž olarak ayda 2 tane yaparım. Önemli olan lisans, IP (fikri haklar) haklarının olması. Yoksa F-35’i ÅŸu anda yapabilecek yeteneÄŸim var. MMU’yu daha iÅŸin başında mümkün olduÄŸu kadar yerli yapmaya çalışıyoruz. Çünkü baÅŸlangıçta alıyorsunuz sonra alamıyorsunuz, önce ‘Veriyorum’, sonra ‘Vermiyorum’ diyorlar. MMU’yu daha iÅŸin başında olabildiÄŸince yerli yapmaya çalışıyoruz. Bunun dost ülkelere satılabilmesi için her ÅŸeyinin yerli ve milli olması gerekiyor. Bunu zamana yaymaktan baÅŸka da ÅŸansımız yok, motoru dahil.” dedi.

Bölgesel yolcu uçağı

Dünyada 60 kiÅŸilik, maliyeti düşük bir sivil uçaÄŸa ihtiyaç bulunduÄŸuna iÅŸaret eden Kotil, “TUSAÅž’ın böyle bir ÅŸey yapma durumu yok, çünkü bizim yükümüz yeterince ağır. MMU’yu yapıyoruz, F-22 ile F-35 arasında bir uçak. Hürjet’i yapıyoruz, HürkuÅŸ’u yeniden yapıyoruz. Helikopter ve Ä°HA’larımız var. Bu kadar yükümüz olduÄŸundan kimse ‘Yolcu uçağı yap’ demez ancak böyle bir uçaÄŸa ihtiyaç var. Türkiye ve baÅŸka ülkelerde böyle bir uçak sıçrama yapabilir. Termoplastikten yapılmış, kompozit, 60 kiÅŸilik bir yolcu uçağı modern motorlarla piyasayı kırıp geçirir.” ifadelerini kullandı.

F-16’ları pilotsuz uçurmak gibi bir gündemleri olup olmadığına yönelik sorusuna Kotil, “F-16’ları pilotsuz uçurmak deÄŸil ama baÅŸka uçaklar üzerinde çalışıyoruz. F-16’lar Hava Kuvvetlerinin belkemiÄŸi. Pilotlarımız da 10 numara.” yanıtını verdi.

Ä°nsanlı ve insansız uçak arasında net bir ayrım olmayacağını, iki uygulamanın birlikte kullanılacağını anlatan Kotil, “5. nesil savaÅŸ uçağı ülkenin savunması için önemli bir cihaz olacak. Projeyle önemli fiziksel altyapı kazanılacak ve projede 6 bin uçak mühendisinin yetiÅŸmesi de önemli bir avantaj olacak. MMU’yu güzel bir uçak yapmak istiyoruz. Ä°nsanlı-insansız olacak olması çok ikincil bir konu. Zaten içinde yapay zeka var. Pilot bayıldığında uçak kendi üssüne dönebiliyor.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Temel Kotil, uçağın konsept tasarımı dışında her şeyi dışarıya iş olarak verebileceklerini, bunun karşılığında sorumluluk alanların buna odaklanmasını, uzun soluklu olarak bunu devam ettirmelerini beklediklerini vurguladı.

Åžirket bünyesindeki deÄŸiÅŸim ve yapılanmayı da deÄŸerlendiren Kotil, “Türkiye savunma sanayisinde büyük oynuyor, TUSAÅž da dönüştü.” dedi.

Kaynak: AA