Ticaret Bakanlığı, İsrail ile ticareti durdurma sürecinin detaylarını açıkladı: Merak edilen 15 soruya dair yanıtlar

Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Türkiye, 2 Mayıs 2024’ten itibaren Ä°srail ile ithalat ve ihracat iÅŸlemlerini tüm ürünleri kapsayacak ÅŸekilde tamamen durdurmuÅŸtur.” ifadeleri kullanıldı.

Ticaret Bakanlığı, Ä°srail limanlarından veya bu ülke menÅŸesi taşıyan, Türkiye-Filistin ikili ticaret mekanizmasına dahil olmayan hiçbir yükün Türkiye limanlarına indirilmesine veya limanlardan Ä°srail’e gitmek üzere herhangi bir malın yüklenmesine müsaade edilmediÄŸini bildirdi.

Bakanlık tarafından hazırlanan “Türkiye’nin Ä°srail ile Ticareti Durdurma Süreci Hakkında Bilgi Notu”nda, sürecin başından bu yana atılan adımlara iliÅŸkin bilgi verildi.

Ä°srail’in Filistin’e yönelik saldırıları dolayısıyla alınan kararlara dikkati çekilen notta, merak edilen 15 soruya dair yanıtlar yer aldı.

15 soru ve 15 cevap şöyle:

Soru 1- Ä°srail’in 7 Ekim 2023 saldırıları sonrasında Ä°srail ile ticaret devam ediyor mu?

Cevap: Ä°srail ile toplam ticaret 7 Ekim 2023 ile 2 Mayıs 2024 arasında yaklaşık yüzde 32 oranında azalmıştır. Bu dönemde Türkiye’nin Ä°srail’e ihracatı yüzde 30 azalış, Ä°srail’den ithalatı ise yüzde 43,4 azalış kaydetmiÅŸtir. Ä°srail’e hiçbir savunma ürünü, askeri amaçlı ürün ticareti ve eÄŸitim iÅŸbirliÄŸi yapılmamıştır. 9 Nisan 2024 itibarıyla 54 ürün grubundaki 1019 ürünün Ä°srail’e ihracatı kısıtlanmıştır. Ä°srail’in ateÅŸkese yanaÅŸmaması, BirleÅŸmiÅŸ Milletler kararlarını dikkate almaması ve sivillere yardımları engellemesi karşısında, 2 Mayıs 2024’ten itibaren Ä°srail ile ithalat ve ihracat iÅŸlemleri tüm ürünleri kapsayacak ÅŸekilde tamamen durdurulmuÅŸtur.

Soru 2- Ä°srail, Türkiye ile Serbest Ticaret AnlaÅŸması’ndan faydalanıyor mu?

Cevap: İsrail ile ticaret tamamen durdurulduğundan dolayı anlaşma fiilen yürürlükte değildir.

Soru 3- Türkiye’den çıkan gemiler Ä°srail limanlarına yanaşıyor mu?

Cevap: Filistin devletinin kıyı kentleri Ä°srail tarafından iÅŸgal edilmiÅŸtir. Bu sebeple Türkiye’den Filistin’e gönderilen malların yüzde 98’i Ä°srail kontrolündeki Hayfa ve AÅŸdod limanlarından Filistin’e ulaÅŸtırılmak zorundadır. Filistin hükümeti ve Filistin Milli Ekonomi Bakanlığının ikili resmi toplantıdaki ısrarlı talebi üzerine, Hayfa Limanı’ndaki Ä°srail tehlikesini göz önünde bulundurarak, Filistin ile özgün ticaret mekanizması geliÅŸtirilmiÅŸtir. Ä°thalatçının ve varış destinasyonunun Filistin olmadığı, Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığınca teyit edilmeyen hiçbir malın Türkiye’den çıkışına izin verilmemektedir.

Soru 4- Gemiler önce bölgedeki baÅŸka bir devlete, daha sonra Ä°srail’e gidiyor veya gemiler baÅŸka ülkeye gideceÄŸini beyan edip, seyrüsefer esnasında rota deÄŸiÅŸtiriyor, Türkiye bu duruma karşı takip veya müdahalede bulunuyor mu?

Cevap: Türkiye deniz yetki alanı içinde olan gemilere müdahalede bulunmakta, olabilecek suiistimalleri takip etmektedir.

Soru 5- KomÅŸu ülkelere ihracat neden artıyor, yoksa bu ülkeler üzerinden Ä°srail’e ürünler mi gidiyor?

Cevap: Artış ifade edilen ülkelerde olağan dışı bir durum yoktur, benzer artış seyri diğer ülkelerde de görülmektedir.

Soru 6- Filistin’e kozmetik ürünler ya da çelik gidiyor mu, ülke savaÅŸ altında, bu ürünler gerçekten gidiyor mu?

Cevap: Filistin’in 6 milyona yakın nüfusunun temizlik ürünleri ile inÅŸaat malzemelerine ihtiyacı vardır. Filistin ile dış ticaret iÅŸlemleri sadece Filistin Milli Ekonomi Bakanlığının teyidi ve izniyle yapılmaktadır.

Soru 7- Ä°srail’e yük taşıyan gemilerin bilerek Türk limanlarına yanaÅŸmasına ve buradan aldığı yükü Ä°srail’e götürmesine izin veriliyor mu?

Cevap: Ä°srail limanlarından veya Ä°srail menÅŸesi taşıyan, Türkiye-Filistin ikili ticaret mekanizmasına dahil olmayan hiçbir yükün Türkiye limanlarına indirilmesine, limanlardan Ä°srail’e gitmek üzere herhangi bir malın da yüklenmesine müsaade edilmemektedir.

Soru 8- Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret halen devam ediyor mu, bu durum Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) raporlarında nasıl görünüyor?

Cevap: TÜİK verilerinde Mayıs 2024’ten itibaren Ä°srail’e herhangi bir ihracat veya ithalat olmadığı görülmektedir.

Soru 9- İsrail resmi verilerine göre Türkiye ile ticaretin devam ettiği doğru mu?

Cevap: Türkiye’nin ticareti Filistin ile devam etmektedir. Ä°srail ile Filistin’in mevcut protokolleri doÄŸrultusunda gümrük iÅŸlemleri Ä°srail gümrük otoritelerince yapılmaktadır. TÜİK rakamlarına itibar edilmelidir.

Soru 10- İsrail ile ticaret sona erdi, İsrail hükümetinin tepkisi oldu mu?

Cevap: Ä°srail birçok uluslararası platformda Türkiye’nin kararını hedef almıştır. Ticareti yasaklama kararını Ä°srail Ekonomi Bakanı, Ekonomik Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Kalkınma Örgütüne (OECD) ÅŸikayet etmiÅŸtir.

Soru 11- Türkiye üzerinden Ä°srail’e petrol gidiyor mu?

Cevap: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, konuya iliÅŸkin yaptığı açıklamada, Ceyhan üzerinden Ä°srail’e petrol sevkiyatı yapıldığı ve Türkiye’nin buna izin verdiÄŸi yönündeki iddiaların tamamen asılsız olduÄŸunu belirtmiÅŸtir.

Soru 12- Ä°srail ile ticaret durmuÅŸ olabilir ama Filistin’e olan ticarette çok yüksek artış var. SavaÅŸta olan bir ülkenin bu kadar ithalat yapması normal mi?

Cevap: Filistin, yaklaşık 6 milyonluk nüfusu ile zor şartlar altında olsa da dünyadan birçok ürün tedarik etmektedir. Artış, ticareti durdurma kararından sonra, önceki dönemle mukayesede oluşan baz etkisinden dolayı yüksek görünmektedir. Buna rağmen ticaret geçmiş dönemin gerisindedir.

Soru 13- Türkiye, Ä°srail’e jet yakıtı gönderdi mi?

Cevap: Türkiye, Ä°srail’e hiçbir ÅŸekilde jet yakıtı göndermemiÅŸtir. Manipülatif ÅŸekilde dolaşıma sokulan iddiaya konu yakıt, Ä°srail’in 7 Ekim 2023’ten sonra Gazze’ye yönelik baÅŸlayan saldırılardan önce, Türkiye’ye turist getiren Ä°srail yolcu uçaklarına verilen 641 bin dolarlık dönüş yakıtından ibarettir.

Soru 14- Türkiye’den Ä°srail’e barut ve patlayıcı madde ihracatı yapıldı mı?

Cevap: Türkiye, 7 Ekim 2023’te baÅŸlayan katliamdan sonra deÄŸil, çok daha öncesinde Ä°srail’e askeri amaçla kullanılabilecek herhangi bir ürün veya hizmetin satışına izin vermemiÅŸtir. Ayrıca, savunma ürünleri ihracatı Milli Savunma Bakanlığının izni alınmadan yapılamamaktadır.

Soru 15- Ä°srail, Filistin’e mal sevkiyatına izin vermiyor, ürünler Filistin’e nasıl gidiyor?

Cevap: Ä°srail, üçüncü ülkelerin Filistin ile yaptığı ticareti yalnız Gazze özelinde, savaÅŸ gerekçesiyle yasaklamıştır. Bugün itibarıyla, Batı Åžeria’ya mal tedariki uluslararası anlaÅŸmalar altında mümkün olabilmektedir.

Kaynak: AA