Yerli ve yabancı arÅŸivlerde Milli Mücadele’nin kadın kahramanı: ÃœsteÄŸmen Kara Fatma

23 Nisan 1922 tarihli The New York Times: ‘Fatma isimli bu kadın, düşman birliklerine saldırıp aralarında subayların da olduÄŸu 25 esirle geri döndüğünde, hemen hemen hepsi kadınlardan oluÅŸan keÅŸif kolunu komuta eden bir onbaşıydı.’

Tek başına kurup komuta ettiÄŸi yüzlerce askerle düşmana karşı savaÅŸan Milli Mücadele’nin kadın kahramanlarından “Kara Fatma” lakaplı Fatma Seher Hanım’ın askeri cesareti ve baÅŸarıları, yerli ve yabancı basında, kitaplarda, arÅŸivlerde anlatılıyor.

Cesaretinden ötürü gözü kara olduÄŸu için Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk tarafından “Kara Fatma” diye anılan Fatma Seher Hanım, vefatının 66’ncı yıl dönümünde anılıyor.

Mustafa Kemal Atatürk’ün izniyle savaÅŸa katılan Fatma Seher Hanım’ın cephede savaÅŸması dönemin yabancı diplomat ve gazetecilerin de anılarında, haberlerinde yer buluyor.

AA muhabirinin derlediÄŸi belgelere göre Kara Fatma, The New York Times gazetesindeki haberde, Rus diplomat Semyon Ivanoviç Aralov’un kitabında ve Türk arÅŸivlerinde isminden sık sık söz ettiriyor.

Kara Fatma, Amerikan basınında

Amerikan basınının da dikkatini çeken Kara Fatma, 23 Nisan 1922 tarihli The New York Times gazetesinin satırlarına taşındı.

Milli Mücadelede bir Türk kadınının, Yunan ordusuna karşı baÅŸarılarının anlatıldığı haberde, Kara Fatma’nın teÄŸmen rütbesine terfi etmesini, bu rütbenin ÅŸimdiye kadar Türk ordusunda bir kadının aldığı en üst rütbe olduÄŸu kaydediliyor.

Haberde, “Fatma isimli bu kadın, düşman birliklerine saldırıp aralarında subayların da olduÄŸu 25 esirle geri döndüğünde, hemen hemen hepsi kadınlardan oluÅŸan keÅŸif kolunu komuta eden bir onbaşıydı. Kadın taburları geçen yıl kuruldu ve savaÅŸta büyük cesaret gösterip düşmana ağır zayiatlar verdirdiler.” ifadelerine yer veriliyor.

Rus diplomat, kitabında Kara Fatma’yı anlatıyor

Kara Fatma’nın cephelerde verdiÄŸi mücadele, Sovyet Rusya’nın Türkiye’de bulunan diplomatları arasında yer alan Semyon Ivanoviç Aralov’un da dikkatini çeker.

Aralov, yazdığı “Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Anıları, 1922-1923” adlı kitabında Kara Fatma’yı şöyle anlatıyor:

“Birkaç sefer elçiliÄŸimize savaşçı kadınlardan çeteci Fatma ÇavuÅŸ da gelmiÅŸti. Fatma ÇavuÅŸ, bir çetenin başında bulunuyordu. Yunanlarla ve asilerle dövüşmüştü. Fatma ÇavuÅŸ, kısa boylu, zayıf, enerjik yüzlü, kara gözlü, yaÅŸlıca bir kadındı. Bir defasında yine bir çeteci olan ve annesiyle birlikte savaÅŸlara katılan oÄŸlu ile elçiliÄŸe geldi. Fatma’nın sırtında siyah uzun bir ceket, ayağında çizgili bir eteklik vardı. Belindeki geniÅŸ kuÅŸağında tüfek mermileri, kama, omzunda da kayış görünüyordu… ElçiliÄŸimize uzun boylu, düzgün vücutlu bir çeteci de gelirdi. O sıralarda misafirimiz bulunan ünlü Rus resim sanatçısı Y. Y. Lansere’den bu çeteci ile Fatma ÇavuÅŸ’un portrelerini yapmasını rica ettim. Resimlerinin yapılmalarına razı oldular.”

Kara Fatma’ya dair belgeler

Milli Mücadelenin Kahraman Kadınlarını Anma Anılarını AraÅŸtırma ve YaÅŸatma DerneÄŸi BaÅŸkanı Ä°lknur BektaÅŸ, yaptığı arÅŸiv çalışmasıyla Kara Fatma’nın yazdığı hatırata, Darülaceze’deki belgelere, nüfus kayıt bilgilerine ve fotoÄŸraflarına ulaÅŸtı.

14 yıldır araÅŸtırma yapan BektaÅŸ, elde ettiÄŸi belgeleri, yazdığı “Milli Mücadele’de bir kadın üsteÄŸmen: Kara Fatma” kitabında yayımladı.

Kara Fatma da hayattayken tuttuÄŸu notları bir araya getirerek hatıralarını kaleme aldı. “Ä°stiklal Savaşı’nda Kara Fatma, kardeÅŸi Süleyman’la bir arada” baÅŸlıklı hatıratında çeteleri nasıl örgütlediÄŸini, bir kadın olarak cephede nasıl mücadele verdiÄŸini, Ruslara nasıl esir düşüp onlardan nasıl kurtulduÄŸunu anlatıyor.

Hayatının ilerleyen döneminde maddi zorluklar yaşayan Kara Fatma, ilk başta bunu dillendirmese de bir haberle gündeme geliyor.

10 Nisan 1950 tarihli Kadın Gazetesi, “Kara Fatma Yardım Bekliyor” baÅŸlıklı haberiyle Fatma Seher Hanım’ın maddi olarak zor günler geçirdiÄŸini yazıyor. Kara Fatma, baÅŸvekalet makamına dilekçe yazarak, dönemin baÅŸbakanından maddi yardım talebinde bulunur.

Mücahit Kara Fatma ismini kullanarak yazdığı dilekçede, 20 senedir 6 yetim torunuyla sefaletle mücadele ettiÄŸini ve maddi açıdan zor durumda olduÄŸunu yazar. Ancak, Kara Fatma’nın yardım talebi o dönem karşılık bulamaz.

Resmi Gazete’de Kara Fatma’ya maaÅŸ baÄŸlandığı yayımlandı

Kara Fatma’nın gönderdiÄŸi dilekçe üzerinden 10 yıl geçtikten sonra, 1954 yılında Kars Milletvekili Tezer TaÅŸkıran ve Rize Milletvekili Ä°zzet Akçal, Kara Fatma’ya vatani hizmetlerinden dolayı aylık baÄŸlanması teklifinde bulunur, teklif Meclis’te kabul edilir.

28 Ekim 1954 tarihinde Kara Fatma’ya maaÅŸ baÄŸlanmasına dair çıkan tebliÄŸ Resmi Gazete’de yayımlanır.

8840 sayılı tebliÄŸde yer alan maddeye göre, “Erzurumlu Kara Fatma’ya vatani hizmet tertibinden aylık baÄŸlanması hakkında kanun” baÅŸlığıyla yayımlanan tebliÄŸ ile Kara Fatma’ya maaÅŸ baÄŸlanır.

Darülaceze

Vefat etmeden önce Darülaceze Hastanesine kaldırılarak tedavi gören Kara Fatma, 11 günlük yaÅŸam mücadelesinin ardından 2 Haziran 1955’te hayata gözlerini yumdu.

Darülaceze’de kalanlar ve onlara ait bilgilerin yer aldığı “Aceze Esas Kayıt Defteri”nde Kara Fatma’nın 21 Haziran’da buraya getirildiÄŸi, ölüm sebebinin ise kalp rahatsızlığı olduÄŸu yazıyor. 3583 sayılı defterdeki notta, Erzurumlu olduÄŸu bilgisi de yer alıyor.

Kara Fatma ile ilgili o günlerde çıkan son haber ise vefat haberi. 3 Haziran 1955 tarihli Hürriyet gazetesindeki “Kara Fatma öldü” baÅŸlıklı haberde, Ä°stiklal Harbi’nin tanınmış kahramanlarından ve “Kara Fatma” namıyla bilinen Milli Mücadele kahramanı Fatma Seher Hanım’ın hayata gözlerini yumduÄŸu duyuruldu.

Kaynak: AA